“Doktorlar Davasi” ve Stalin’in Ölümü
Bill Bland’in Ekim 1991’de Londra’daki Stalin Dernegi’ne sunduğu yazının genisletilmis ve açıklayıcı notlar eklenmis versiyonu
Çeviri Garbis Altınoğlu
Birinci Bölüm: “Doktorlar Davasi”
Birinci Bölüm: “Doktorlar Davasi”
“Stalin... taninmis tip uzmanlarindan olusan bir grubun tutuklanmasini buyurdu...
“Stalin’in ölümünden sonra bu ‘dava’yi inceledigimizde, onun bastan sona düzmece oldugunu anladik.” (N. S. Khrushchev, “Secret Speech to the 20th Congress of the CPSU”/ “SBKP 20. Kongresi’nde Yapilan Gizli Konusma”, Rus Enstitüsü, Columbia Üniversitesi (Editör), The Anti-Stalin Campaign and International Communism: A Selection of Documents, New York, 1956, s. 64)
Revizyonist Darbenin Ilk Hazirliklari (1943-46)
Sovyet revizyonistlerinin iktidari ele geçirmeleri, basinda sosyalist devletin güvenlik organlarinin zayiflatilmasinin ve daha sonra revizyonist komplocularin denetimine sokulmasinin geldigi bazi hazirlik önlemlerinin alinmasini gerektirdi.
Basinda Marksist-Leninist Lavrenti Beria’nin bulundugu devlet güvenliginden sorumlu organ olan Içisleri Halk Komiserligi (NKVD) Nisan 1943’de, üç parçaya bölünmek suretiyle zayiflatildi:
1) Hâlâ Beria’nin yönetiminde olan, ancak bundan böyle devlet güvenliginden sorumlu olmayan Içisleri Halk Komiserligi (=NKVD);
“Böylelikle, devlet güvenliginin agir sorunlarinin sorumlulugunun yükünden kurtarilan Beria’nin yönetimindeki NKVD giderek bir ‘ekonomi örgütü’ne dönüstü.” (B. Levytsky, The Uses of Terror: The Soviet Secret Service: 1917-1970, Londra 1971, s. 160)
2) Basinda Marksist-Leninist Vsevolod Merkulov’un bulundugu Devlet Güvenligi Halk Komiserligi (=NKGB);
3) Basinda Marksist-Leninist Viktor Abakumov’un bulundugu Savunma Halk Komiserligi Karsi-Casusluk Bölümü (=SMERSH).
1946’da, yani Ikinci Dünya Savasinin sona ermesinden sonra,
1) SMERSH feshedildi;
2) Içisleri Halk Komiserligi’nin (NKVD) adi Içisleri Bakanligi (=MVD) olarak degistirildi ve onun,
“... Beria’nin en yakin ve en güvenilir çalisma arkadasi olan” (B. Levytsky, adigeçen yapit, s. 141) Marksist-Leninist yöneticisi Merkulov’un yerine gizli revizyonist Sergey Kruglov getirildi ve
3) Devlet Güvenligi Halk Komiserligi’nin (NKGB) adi Devlet Güvenligi Bakanligi (MGB) olarak degistirildi; ancak bunu izleyen alti yil boyunca MGB Marksist-Leninist Abakumov’un yönetiminde kaldi.
“Doktorlar Davasi”nin Ilk Evresi (1948-51)
Komplocularin planlari 1948’de ‘Kremlin doktorlari davasi’yla kesintiye ugradi. Bu yil içinde,
“Kremlin Hastanesinde siradan bir doktor olan Lidia Timasuk... hastanede danisman olarak hizmet veren bellibasli tip uzmanlarinin vardiklari tibbi sonuçlarda kasitli çarpitmalar oldugunu ortaya çikardi. Timasuk onlarin kriminal planlarini sergiledi ve böylelikle güvenlik organlarinin bu alçakça komplonun varligini görmelerini sagladi.” (Y. Rapoport, ‘The Doctors’ Plot: Stalin's Last Crime, Londra, 1991, s. 77)
Dr. Timasuk,
“... Stalin’e, doktorlarin sözümona dogru olmayan tibbi tedavi yöntemleri uyguladiklarini ileri sürdügü bir mektup” (N. S. Khrushchev, “Secret Speech”, adigeçen yapit, 63) gönderdi.
Olayin tarihine gelince,
“... Timasuk ilk raporunu hazirladiginda Jdanov hâlâ sagdi.” (P. Deriabin: Watchdogs of Terror: Russian Bodyguards from the Tsars to the Commissars, n. p. (ABD), 1984, s. 311) Jdanov Agustos 1948’de öldü.
Krusçov daha sonra Subat 1956’da SBKP’nin 20. Kongresinde yaptigi gizli konusmada,
“... bu asagilik davanin Stalin tarafindan tezgâhlandigini” (N. S. Khrushchev, “Secret Speech”, adigeçen yapit, s. 65) ileri sürmüsse de Ian Grey isin basinda Stalin’in,
“Timasuk’un savlarina kuskuyla yaklastigi” (I. Grey, Stalin: Man of History, Londra, 1979, s. 461) konusunda güvence vermekte ve Stalin’in kizi Svetlana Alliluyeva da bunu dogrulamaktadir:
“Bir süre önce babamin kadin kâhyasi bana onun, olaylarin gelisiminden son derece rahatsiz oldugunu söylemisti... O, her zaman oldugu gibi masasina yemek getirirken babamin, doktorlarin sahtekâr olduklarina inanmadigini ve ne de olsa onlarin aleyhine Dr. Timasuk’un ‘raporlari’ndan baska bir kanit olmadigini belirtmisti.” (S. Alliluyeva, Twenty Letters to a Friend, Londra, 1967, s. 215)
Stalin gene de bu savlari, o zaman basinda Devlet Güvenligi Bakani Marksist-Leninist Abakumov’un bulundugu devlet güvenlik organlarina iletti. Bunun üzerine,
“... Abakumov, dogrudan kendisinin yönettigi bir sorusturma baslatti.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 311)
Sorusturma çok geçmeden Stalin’i, Timasuk’un savlarinin dogru olduguna inandirdi:
“Günün birinde Stalin bizleri Kremlin’e çagirdi ve bize Timasuk adli kadin doktordan gelen mektubu okudu. Timasuk Jdanov’un, kendisine bakan doktorlarin ona bilerek ve öldürmek amaciyla yanlis bir tedavi yöntemi uygulamalari nedeniyle öldügünü ileri sürüyordu.” (N. S. Khrushchev, Khrushchev Remembers, Londra, 1971, s. 283)
Bu sorusturmanin ilk sonuçlari, Aralik 1950 gibi görece erken bir tarihte, Moskova’daki Birinci Gradskaya Hastanesi’nde bir klinigi yöneten tani doktoru Yakov Etinger’in tutuklanmasiyla alinmaya basladi. Etinger’in adi daha sonra (1953) ‘doktorlar davasi’nin saniklari arasinda da geçecekti:
“Yakov Etinger 1950’de tutuklanmisti.” (Y. Rapoport, adigeçen yapit, s. 24)
“Terörist grubun içinde... terapist Profesör Y. G. Etinger de vardi.” (Pravda, 13 Ocak 1953, s. 4, Current Digest of the Soviet Press, Cilt 4, Sayi: 51 (31 Ocak 1953), s. 3)
Abakumov’un Görevden Alinmasi ve Tutuklanmasi (1951)
Bu yüzden, 1951’e gelindiginde revizyonist komplocularin kendilerini gelecekleri bakimindan son derece huzursuz olmalari için önemli nedenler vardi.
“... Stalin’in yakin çevresinde yer alan bir çok kisinin yaklasan arindirma operasyonunun tehdidi altinda oldugu” (G. Bortoli, The Death of Stalin, Londra, 1973, s. 151) yolunda söylentiler vardi.
Hem komployu, hem de komploculari korumak için ivedi önlemlere gereksinim oldugu açikti.
Dolayisiyla 1951’in sonlarinda revizyonist komplocular Devlet Güvenligi Bakani Marksist-Leninist Abakumov’un görevinden alinmasini ve yerine gizli revizyonist Semyon Ignatyev’in getirilmesini sagladilar:
“Beria’nin Parti içindeki muhalifleri (Marksizm-Leninizmin düsmanlari- Editör)... 1951’in sonlarina dogru MVD’nin basina, Beria’nin arkadasi V. S. Abakumov’un yerine bir Parti yetkilisi olan S. P. Ignatyev’i geçirmek suretiyle önemli bir zafer elde ettiler.” (S. Wolin & R. Slusser, The Soviet Secret Police, Londra, 1957, s. 20)
Boris Levytsky sunu kaydediyor:
“Beria’nin yakin arkadasi (= Marksist-Leninist- Editör) Abakumov görevinden alindi ve yerine S. D. Ignatyev getirildi.” (B. Levytsky, adigeçen yapit, s. 204)
Levytsky bunu söyle degerlendiriyordu:
“... gizli polisin kadrolarinin tümünün degistirilmesi, Beria ve arkadaslarinin (=Marksist-Leninistlerin- Editör) görevden alinmasi dogrultusunda atilan ilk adimdi...
“Ignatyev’in bir bostan korkulugu oldugu yolundaki varsayimi dogrulayacak ... çok miktarda kanit bulunuyor...
“Beria’yla hiçbir iliskisinin olmamis ve onun gizli polis deneyiminden yoksun olmasi gibi kosullar Ignatyev’in (bu mevkiye- G. A.) atanmasi için tercih nedeni oldu.” (B. Levytsky, adigeçen yapit, s. 204, 295)
Kisa bir süre sonra, Abakumov ve düzinelerce yardimcisi, (daha önce analizi yapilmis bulunan) 1949-50 ‘Leningrad Olayi’ baglaminda ‘uyanikliktan yoksunluk’ suçlamasiyla tutuklandilar*:
“Abakumov... 1951’de... tutuklandi... O, Lubyanka (tutukevine- G. A.) götürülerek izolasyon hücresine kondu. Onunla birlikte yardimcilarindan yedisi ve düzinelerce devlet güvenlik görevlisi de tutuklandi...
“O sirada Abakumov’a yöneltilen suçlama onun ‘Leningrad Olayi’ni sorustururken, halk düsmanlarini fark edememesiydi...
“Eylül 1951’de... Stalin’in Abakumov’a ve ona bagli görevlilere, kuzeydeki kentin (yani Leningrad’in- G. A.) Parti aygiti içinde yuvalanan halk düsmanlarini fark edememe konusunda yaptigi suçlamayi yineleyen, Krusçov’dan baskasi degildi.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 316-17)
Abakumov’un Aralik 1954’de ayni revizyonist komplocular tarafindan, arasinda ‘Leningrad Olayini tezgâhlamanin’ de bulundugu suçlardan ötürü idam edilmis olmasi olgusu, ona ve yardimcilarina yöneltilen suçlamalarin sahte niteligini açikça gösterir:
“Abakumov, bir dizi Parti ve Sovyet görevlisinin asilsiz bir biçimde devlete karsi en agir suçlari isledikleri saviyla suçlanarak, dayanaksiz bir biçimde tutuklandiklari ‘Leningrad Davasi’ni tezgâhlamisti.” (Pravda, 24 Aralik 1954, R. Conquest, Power and Policy in the USSR, Londra, 1961, (bundan böyle R. Conquest (1961), s. 449)
Gürcistan Yaniltmasi (1951-52)
Fakat, görecegimiz gibi Abakumov’un görevden alinmasi ve tutuklanmasi komplocular açisindan, ‘doktorlar’ davasi sorusturmasindan kaynaklanan tehlikeyi ortadan kaldirmadi. Bu nedenle onlar, Marksist-Leninistlerden bazilarina karsi bir yaniltma saldirisina giriserek kendilerini korumaya çalistilar.
Askeri terminolojide ‘yaniltma’,
“... komutanin gerçek planlari hakkinda düsmani aldatmak amaciyla yapilan hareket” (Shorter Oxford English Dictionary, Oxford, 1972, s. 737) biçiminde tanimlanmaktadir.
Revizyonist komplocular yaniltma saldirilari için Transkafkasya’yi seçtiler; bunun nedeni sadece bu bölgenin kendi gerçek hedefleri olan Moskova’dan uzak olmasi degil, ayni zamanda hem Stalin’in, hem de Beria’nin dogum yeri olmasi ve Marksist-Leninistlerin kalesi sayilmasiydi. Charles Fairbanks, Jr.,
Beria’nin,
“Transkafkasya’daki bölgesel timarindan” (C. H. Fairbanks, Jr., “National Cadres as a Force in the Soviet System: The Evidence of Beria's Career: 1949-53”/ “Ulusal Kadrolarin Sovyet Sistemi Içindeki Gücü: Beria’nin Kariyerinin Kanitlari: 1949-53”, J. R. Azrael (Editör), Soviet Nationality Policies and Practices, New York, 1978, s. 155) söz etmekte ve Levytsky,
“... Gürcistan Komünist Partisi’nin 1949 yilindaki 14. Kongresi’nin... biri Stalin’e ve digeri Beria’ya olmak üzere iki selamlama mesaji gönderdigini” (B. Levytsky, adigeçen yapit, s. 208) kaydetmektedir.
Gürcü Marksist-Leninistlerine yönelik saldirinin, baska yerlerdeki Marksist-Leninistler tarafindan gizli düsmanlarin dayanaksiz bir provokatif saldirisi olarak algilanmamasi olanaksizdi. Yaniltmanin amaci; zamani geldiginde, yani Stalin ve onun kisisel sekretaryasi güçsüz kilindiginda duruma müdahale etmek ve,
1) Devlet Güvenligi Bakanliginin gizli düsmanlarin elinde oldugunu ve (Gürcistan’da oldugu gibi) düzeltilmesini talep ettikleri agir adli hatalar isledigini kabul etmek;
2) Genel bir ‘adli hatalari düzeltme’ örtüsü altinda suçlu doktor komploculari suçsuz Marksist-Leninistlerle birlikte aklamak ve serbest birakmakti.
Yaniltma hareketi Ocak 1951’de, Robert Conquest’in isaret ettigi gibi Vilian Zodelava’nin Gürcistan Genç Komünistler Birligi liderliginden alinmasiyla baslatildi. (R. Conquest (1961), s. 140)
24 Mayis 1951’de,
“... ‘Amerika’nin Sesi’ (radyosu- G. A.) Cumartesi günü Gürcüce yayin yapmaya baslayacagini açikladi.” (New York Times, 25 Mayis 1951, s. 21)
Kasim 1951’de Gürcistan’daki Marksist-Leninistlerin toplu bir biçimde görevden alinmasina baslandi; saniklar, ‘zimmet, araba hirsizligi ve benzer suçlar’ islemekle suçlanmaktaydilar. Haber Subat 1952’de Batili diplomatlara sizdirildi:
“Diplomatik kaynaklarin bildirdigine göre, büyük bir zimmet, araba hirsizligi ve benzer suçlar dalgasi, bölgedeki üst düzey Komünist Partisi ve hükümet yetkililerinin toptan tasfiyesine yol açti...
“Görevden almalar geçen Kasim ayinda basladi. Tasfiyeye hedef olan en önemli görevliler, Gürcistan Komünist Partisi’nin sekreterleri olan Mikhail Baramiya ve Rostom Saduri idi.” (New York Times, 6 Subat 1952, s. 12)
David Lang bunu dogruluyor:
“Öndegelen Gürcü komünistleri, devlet fonlarini zimmetlerine geçirme, araba çalma ve devlet malini yagmalamakla suçlanmislardi.” (D. M. Lang, A Modern History of Georgia, Londra, 1962, s. 261)
John Ducoli de ayni görüsteydi:
“Ilk arindirma için gösterilen nedenler devlet fonlarinin zimmete geçirilmesi, otomobil hirsizligi ve devlet malini çalma vb. idi.” (J. Ducoli, “The Georgian Purges (1951-53)”/ “Gürcistan Arindirmasi (1951-53)”, Caucasian Review, Cilt 6 (1958), s. 55)
Birkaç gün sonra, Kasim 1951’de Gürcistan Komünist Partisi Merkez Komitesi, bazi eski Gürcü liderleri hedef alan suçlamalarin, ‘suçlu görevlileri korumayi’ kapsayacak biçimde genisletildigini açikliyordu:
“Son dönemde, Gürcistan Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin Ikinci Sekreteri M. I. Baramiya’nin, Adalet Bakani A. N. Rapava’nin ve Cumhuriyet Bassavcisi B. Ya. Soniya’nin suç isleyen bazi görevlileri korumalari altina aldiklari ve onlari olanakli olan her yolla himaye ettikleri ögrenildi.
“Bütün bu adigeçen kisiler görevlerinden alindi.” (R. Conquest (1961), adigeçen yapit, s. 139)
Daha sonra bu kisiler, Beria’nin Temmuz 1953’de (Parti- G. A.) liderliginden atilmasinin ardindan, ‘Beria’nin adamlari’ olarak tanimlandilar. O sira Gürcistan (Komünist Partisi- G. A.) Birinci Sekreteri olan Akaki Mgeladze’nin, bu Partinin Eylül 1952’de yapilan kongresine sundugu raporda söyledigi gibi,
“1951’de Gürcistan’da Beria’nin yüzlerce adami tasfiye edildi.” (C. H. Fairbanks, Jr., adigeçen yapit, s. 161)
Gürcistan’daki bütün öndegelen Marksist-Leninistler görevlerinden alinmis ve yerlerine bilinçli revizyonistler getirilmisti.
Daha sonra, yani Nisan 1952’de Gürcistan Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin bir plenumu, Birinci Sekreter Kandida Çarkviani’yi, Ikinci Sekreterler Rostom Saduri ile Mikhail Baramiya’yi, Basbakan Yardimcisi Valeryen Bakradze’yi, Adalet Bakani Avksenti Rapava’yi ve bir dizi diger taninmis Gürcü lideri görevlerinden aldi.
Plenum, gizli revizyonist Akaki Mgeladze’yi yeni Birinci Sekreterlige seçti:
“Kandida Çarkviani... görevinden alindi ve önemli Abhaz bölge parti komitesinin eski sekreteri olan yeni lider Akaki Mgeladze, onun yerine getirildi.” (Pravda, 6 Haziran 1952, New York Times, 8 Haziran 1952, s. 27)
Mgeladze, Gürcistan (Komünist- G. A.) Partisi içinde sorumluluk konumunda bulunan Marksist-Leninistleri görevden almak amaciyla genis-ölçekli bir süreç baslatti:
“Mgeladze, Parti ve hükümet aygitini bastan ayaga arindirmak için ise koyuldu. O alti ay içinde, 1949 yilinda yapilan seçimlerde isbasina gelen Gürcistan Komünist Partisi Merkez Komitesi üyelerinin yarisini görevden aldi ve Cumhuriyetin yönetim hiyerarsisini tümüyle altüst etti... Mgeladze’nin görevden aldigi ve aralarinda Gürcistan Bakanlar Konseyi’nin Baskan Yardimcisi (Basbakan Yardimcisi- Editör) Valeryen Bakradze’nin de bulundugu bir çok yüksek yetkili, Beria’nin kendisi tarafindan aday gösterilmislerdi.” (D. M. Lang, adigeçen yapit, s. 261)
“Sadece alti aylik liderlik süresi içinde Mgeladze, Merkez Komitesi’nin 1949’da seçilmis olan 111 üye ve aday üyesinin yaklasik yüzde 55’ini tasfiye etti.” (J. Ducoli, adigeçen yapit, s. 55)
Beria Nisan 1952 plenumuna katilmak için Moskova’dan (Gürcistan’a- G. A.) geldi:
“Beria, nöbet degisimini resmi olarak dogrulayan Nisan plenumunda bulundu. Çarkviani'nin taraftarlarinin yerini, Mgeladze’nin Parti lideri oldugu Abhazya’dan gelenler aldi.” (R. G. Suny, The Making of the Georgian Nation, Londra, 1989, s. 288)
“Artik Sovyet Bakanlar Konseyi Baskan Yardimcisi (SSCB Basbakan Yardimcisi- Editör) olan Beria, Nisan 1952’de Moskova’dan gelerek Gürcistan Komünist Partisi’nin Merkez Komitesi toplantisina katildi.” (D. M. Lang, adigeçen yapit, s. 261)
Beria’nin toplantida bulunusu gizli revizyonistlere, Gürcistan’da yönetici personel arasinda kendilerinin yaptigi degisikliklerin ‘Stalin’in yönergeleri’ uyarinca gerçeklestirildiginin ‘anlasilmasini’ saglama, yani bu bastan ayaga asilsiz öyküyü yayma olanagini verdi:
“O siralar (1952 bahari- Editör) Gürcistan’da yaygin olan rüsvet ve diger türden yolsuzluklarin daha da agirlastirdigi karisik durumu düzeltmek için Bay Beria’nin kisisel olarak oraya gittigi anlasildi. Daha sonra, Gürcistan Komünist Partisi’nde arindirilmaya gidilmesi için Basbakan Stalin’in kendisinin müdahalede bulundugu ortaya çikti.” (New York Times, 3 Ocak 1953, s. 3)
Aslinda ise, görevden alinan Gürcü liderler, Beria ile Stalin’in destekledigi ve onlarin tavsiyeleriyle seçilmis olan Marksist-Leninistlerdi.
“Mgeladze’nin görevden aldigi ve aralarinda Gürcistan Bakanlar Konseyi’nin Baskan Yardimcisi (Basbakan Yardimcisi- Editör) Valeryen Bakradze’nin de bulundugu bir çok yüksek yetkili, Beria’nin kendisi tarafindan aday gösterilmislerdi.” (D. M. Lang, adigeçen yapit, s. 261)
“Bay Beria, kendisinin Gürcistan Partisinin basina getirdigi kisilerin görevden alindigi ve bu yolsuzluk suçlamalarinin gerçek oldugunun ilan edilmesine izin verdigi toplantiya baskanlik etmek zorunda kaldi.” (New York Times, 17 Nisan 1953, s. 10)
Bununla birlikte, liderlik degisikliginin Beria ile Stalin’in istekleri üzerine gerçeklestirildigi öyküsü, bu degisikliklere muhalefetin bastirilmasina yaradi. Mgeladze Gürcistan (Komünist- G. A.) Partisi’nin Eylül 1952’de yapilan kongresinde söyle diyordu:
“(Kasim 1951 ve Nisan 1952’de yapilan- Editör) Bu Plenum oturumlarinda alinan kararlar, Tüm-Birlik Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin aldigi kararlara ve Stalin Yoldasin kisisel yönergelerine dayanmaktadir.” (A. Mgeladze, “Report to Congress of Georgian Communist Party”/ “Gürcistan Komünist Partisi Kongresine Sunulan Rapor”, Eylül 1952, R. Conquest (1961), adigeçen yapit, s. 143)
Beria ile Stalin’in neden bu degisiklikleri istemis olabilecegi konusunda gösterilen nedenler hayli belirsizdi. Mgeladze Mayis 1952’de Gürcistan Genç Komünistler Birligi’ne söyle hitap ediyordu:
“Stalin Yoldas, Gürcistan Komünist Partisi ve Genç Komünistler Birligi liderliklerinde, ciddi sonuçlara yol açma tehlikesi tasiyan kusurlar buldu ve hatalarin düzeltilmesinin yollarini gösterdi.” (A. Mgeladze, “Report to Georgian Young Communist League”/ “Gürcistan Genç Komünistler Ligasina Rapor”, Mayis 1952, R. Conquest (1961), adigeçen yapit, s. 141-42)
Bu belirsiz sav bir süre sonra daha somut hale getirildi. 1952’nin sonlarina dogru birisi, Stalin’in Gürcü milliyetçiligi tehlikesine iliskin sözlerini animsadi.
Bunun üzerine görevden alinan Marksist-Leninistler kriminal milliyetçilikle suçlandilar ve onlarin, Stalin’in Gürcü milliyetçiligi tehlikesine iliskin elestirel sözleri baglaminda tutuklandiklari ileri sürüldü:
“1951-52’deki Gürcistan arindirmasinda onun (Beria’nin- Editör) atadigi kisiler Gürcü milliyetçiligine karsi hosgörülü davranmakla suçlandilar.” (C. H. Fairbanks, Jr., adigeçen yapit, s. 154)
Mgeladze, Eylül 1952’de toplanan Gürcistan (Komünist- G. A.) Partisi Kongresi’nde yaptigi konusmada söyle diyordu:
“Eski Parti liderligi, uluslararasi gericilerin Cumhuriyetimizde, saptirici casusluk çalismalarini sürdürmelerine yardimci olacak düsman tavra sahip milliyetçi ögeleri kesfetmeye çalistiklarini unuttu.” (New York Times, 23 Eylül 1952, s. 3)
Görevden alinan Marksist-Leninist liderlerden bir bölümü, kriminal Gürcü milliyetçiligi belirtileri göstermekle suçlandilar:
“Mgeladze ve onun Devlet Güvenligi Bakani Rukhadze, Beria’nin himayesi altindakilerin bir bölümünü kriminal Gürcü milliyetçiligi belirtileri göstermekle suçladi. Bunlar; M. I. Baramiya... Rapava Soniya idi. Bu kisiler tutuklandilar ve hapse atildilar.” (J. Ducoli, adigeçen yapit, s. 56)
“Adi geçen bu kisilerin hepsi (Baramiya, Rapava ve Soniya- Editör) daha sonra tutuklandilar.” (R. Conquest (1961), adigeçen yapit, s. 139)
“1939-52 yillari arasinda Gürcistan (Komünist Partisi- G. A.) Merkez Komitesi sekreteri olan Çarkviani, o sirada Gürcistan Cumhuriyeti Içisleri Bakani olan Rapava ve digerleri, Nisan 1952’deki Gürcistan Parti konferansindan sonra görevlerinden alindilar ve tutuklandilar. Darbeyi indiren, o sirada Gürcistan Devlet Güvenligi Bakani olan Rukhadze’ydi.” (Boris Nicolaevsky, Power and the Soviet Elite, New York, 1965, s. 182)
Marksist-Leninistlerin Gürcistan’daki Karsi-Hamlesi
Bu arada, sosyalist devletin güvenliginin Gürcistan’da agir bir darbe yedigini farkeden Marksist-Leninistler olayi, Marksist-Leninistlerin denetimi altindaki özel bir güvenlik kuvveti olarak islev gören Stalin’in ‘özel sekretaryasi’ kanaliyla sorusturdular. Özel sekretarya, Gürcistan Devlet Güvenligi Bakani Nikolay Rukhadze’nin, Gürcü Marksist-Leninistlerinin davasi sirasinda hatali bir biçimde davrandigini gösteren yeterli kanitlari ortaya çikardi. Bunun sonucunda revizyonistler, Nisan 1953’e kadar tutuklanmasini engellemeyi ve onun ‘Gürcistan yaniltmasi’ sirasinda yaptigi islemlerin tersine çevrilmesine direnmeyi basarmakla birlikte 1952’de Rukhadze’yi görevden almak zorunda kaldilar:
“Baramiya tasfiyesinden sorumlu olan Devlet Güvenligi Bakani Rukhadze, Temmuz 1952’de görevinden alindi... Rukhadze’nin görevinden alinmasi Beria için kismi bir zafer sayilabilirdi.” (R. Conquest (1961), adigeçen yapit, s. 142)
‘Doktorlar Davasi’ Iddianamesi (1953)
Abakumov’un görevden alinmasi ve tutuklanmasina ragmen Stalin’in kisisel sekretaryasinin müdahalesi, ‘doktorlar davasi’ sorusturmasinin sürdürülmesini sagladi. Isaac Deutscher bunu dogruluyor:
“... Devlet Güvenligi Bakani Ignatyev buyruklari gönülsüz bir biçimde uyguladi.” (I. Deutscher, Stalin: A Political Biography, Harmondsworth, 1968, s. 605)
Dolayisiyla Ignatyev ‘doktorlar davasi’ sorusturmasina uzak durdu ve onun yürütülmesini, yardimcisi Marksist-Leninist Ryumin’e birakti:
”Ryumin (‘doktorlar davasi’- Editör) sorusturmasina kisisel olarak nezaret etti.” (Y. Rapoport, adigeçen yapit, s. 100)
Ryumin daha önce Stalin’in kisisel sekretaryasinin basinda bulunmustu:
“Ryumin, Devlet Güvenligi Bakani Yardimcisi görevine atanmadan önce... Stalin’in kisisel sekretaryasinin basindaydi.” (B. Nicolaevsky, adigeçen yapit, s. 155)
Bu sorusturmanin ortaya çikardigi verilere bagli olarak,
“... yillarca Kremlin Hastanesinde çalismis ve bir dizi devlet adamini tedavi etmis olan bir çok doktor... 1952 yazinda alelacele görevlerinden kovuldular. Bunlarin arasinda, Miron Vovsi ile Vladimir Vinogradov da vardi. Kremlin Hastanesinin eski bashekimi Aleksey Busalov’un yanisira, Mikhail Yegorov... ve Sofia Karpai tutuklandilar.” (Y. Rapoport, adigeçen yapit, s. 72)
Pravda, 13 Ocak 1953’de,
“... Sovyetler Birligi’nin önemli etkin kisilerinin yasamina, tibbi tedaviyi sabote etmek suretiyle son vermeyi amaç edinmis bir terörist doktor grubunun” tutuklandigi haberini verdi.
“Doktorluk konumlarindan yararlanan, hastalarin güvenini kötüye kullanan bu terörist grubun mensuplari kasitli olarak ve kötü niyetle... yanlis tanilar yaptilar... ve ardindan hastalarini yanlis tedavi yoluyla öldürdüler.” (Pravda, 13 Ocak 1953, s. 4, Current Digest of the Soviet Press, Cilt 4, Sayi: 51 (31 Ocak 1953), s. 3)
Bu terörist grubun mensuplari olarak su dokuz doktorun adlari sayilmaktaydi:
“Professor M. S. Vovsi, terapist;
Professor V. I. Vinogradov, terapist;
Professor M. B. Kogan, terapist;
Professor B. B. Kogan, terapist;
Professor P. I. Yegorov, terapist;
Professor A. I. Feldman, kulak-burun-bogaz uzmani;
Professor Ya. G. Etinger, terapist;
Professor Grinshtein, nöropatolojist;
G. I. Mayorov, terapist".
(Pravda, 13 Ocak 1953, adigeçen yapit, s. 3)
Suçlanan kisilerden Vladimir Vinogradov,
“Stalin’in kisisel doktoruydu.” (Y. Rapoport, adigeçen yapit, s. 216)
Mikhail ve Boris Kogan kardesti; Miron Vovsi ise, gerçek soyadi Vovsi olan Yahudi aktör Solomon Mikhoels’in akrabasiydi.
Doktorlar bu yolla, Andrey Jdanov’u ve Aleksandr Serbakov’u öldürmekle ve Aleksandr Vasilevski, Leonid Kovorov ve Ivan Konev gibi maresallerin yanisira General Sergey Stemenko ile Amiral Kordey Yavçenko’yu öldürmeye kalkismakla suçlandilar.
(Sovyet yetkilileri- G. A.) sunu ileri sürdüler:
“... terörist grup mensuplarinin büyük çogunlugu, (M. S. Vovsi, B. B. Kogan, A. I. Feldman, A. M. Grinshtein, Ya. H. Etinger ve digerleri) Amerikan istihbarati tarafindan baska ülkelerdeki Yahudilere maddi yardim saglamayi amaçlayan uluslararasi Yahudi burjuva milliyetçi örgütü JOINT ile baglantiliydilar. Aslina bakilirsa bu örgüt, Amerikan istihbaratinin yönlendirmesi altinda, Sovyetler Birligi de içinde olmak üzere bir çok ülkede yaygin casusluk, terörizm ve benzer yikicilik faaliyetleri yürütmekteydi... Tutuklanan Vovsi sorusturma görevlilerine, ‘SSCB’nin yönetici kadrolarini yok etme’ yolunda buyruk aldigini söyledi; bu buyruklar ABD’nden JOINT örgütü üzerinden ve Moskovali bir doktor olan Simelyoviç ile taninmis Yahudi burjuva milliyetçisi Mikhoels araciligiyla iletiliyordu.
“Terörist grubun diger mensuplarinin (V. N. Vinogradov, M. B. Kogan, P. I. Yegorov) Britanya istihbarat örgütünün eski ajanlari oldugu kanitlandi.” (Pravda, 13 Ocak 1953, s. 4, Current Digest of the Soviet Press, Cilt 4, Sayi: 51 (3 Ocak 1953), s. 3)
Kasim 1914’te ABD’nde üç komitenin birlesmesiyle olusmus olan ve görünüste dünyanin her tarafindaki Yahudilere yardim etmeyi amaçlayan uluslararasi bir hayir kurumu olan JOINT’in tam adi, ‘Amerikan-Yahudi Ortak Dagitim Komitesi’ idi.
Açiklama söyle son buluyordu:
“Sorusturma yakinda sonuçlanacaktir.” (Pravda, 13 Ocak 1953, adigeçen yapit, s. 3)
Ayni gün Pravda’da yayimlanan bir basyazida halka, 1930’larda gizli revizyonist bir komplo içinde yer alan bir grup doktorun kamuya açik durusmalarinda, kasitli olarak yanlis tibbi tedavi uygulamak suretiyle bir dizi öndegelen Sovyet Marksist-Leninistini öldürdüklerini kabul etmis olduklari animsatiliyordu:
“Devlet güvenlik organlari doktorlarin yikici, terörist örgütlenmesini zamaninda açiga çikaramadi. Tarihin, büyük Rus yazar A. M. Gorki’yi ve öndegelen Sovyet devlet adamlari V. V. Kuybisev ile V. R. Menjinski’yi Sovyetler Birligi’nin düsmanlarinin buyruklariyla kasitli olarak yanlis tedavi uygulamak suretiyle öldüren Levin ve Pletnev adli ‘doktorlar’ gibi alçak katil ve Anayurt hainlerinin entrikalarini, doktor kiligi altinda sürdürdüklerini kaydetmis oldugu gözönüne alindiginda bu organlarin özellikle uyanik olmalari gerekirdi.” (Pravda, 13 Ocak 1953, s. 1, adigeçen yapit, s. 4)
Orijinal açiklamada söyle deniyordu:
“Kriminal doktorlar suçlarini itiraf ettiler.” (Pravda, 13 Ocak 1953, adigeçen yapit, s. 3) Krusçov, SBKP’nin Subat 1956’da toplanan 20. Kongresi’nde yaptigi gizli konusmada söyle diyordu:
“Doktorlarin tutuklanmasindan kisa bir süre sonra biz Politbüro üyelerine, doktorlarin suçlarini itiraf tutanaklari sunuldu.” (N. S. Khrushchev, 1956, “Secret Speech to the 20th Congress of the CPSU”, s. 64)
Doktorlar, Stalin’in Mart 1953’de ölümünün ardindan revizyonist komplocular tarafindan serbest birakildiktan sonra, itiraflarinin gerçek oldugunu kabul ettiler:
“Hepimizin birakilmasindan sonra Vovsi ile Vinogradov bana, kendilerine yüklenen bütün suçlari kabul ettiklerini söylediler...
“Bu itiraflarin en trajik yani kisilerin, sadece birey olarak islemis olduklari ileri sürülen suçlari degil, kriminal bir örgütün varligini ve kollektif kriminal eylemleri de kabul etmeleriydi.
“Eskiden Kremlin Hastanesi’de doktor olarak görev yapan Sofia Karpai 1953 yazinda bana, cezaevinde Vovsi, Vinogradov ve Vasilenko ile yüzlesmesini anlatti. Onlar Karpai’nin yüzüne onun (yani Karpai’nin- G. A.), hastalarina zararli tedavi uygulama yolunda kendileri tarafindan verilen kriminal buyruklari yerine getirdigini söylediler...
“Dolayisiyla bu insanlar çözülmüs ve savcilik makaminin taniklari haline gelmislerdi.” (Y. Rapoport, adigeçen yapit, s. 137)
Dahasi, serbest birakilan doktorlar itiraflarinin,
“...unutulmaz 1937-39 arindirma yillarinin, dedikodusu çok yapilan iskence” uygulamasi sonucu alinmadigini dogruladilar.” (Y. Rapoport, adigeçen yapit, s. 138)
“... Vinogradov bana, daha isin basinda (yetkililerin- G. A.) iskence yapmaya baslamalarini beklemeden, Fransa ve Britanya hesabina casusluk suçu da içinde olmak üzere, kendisine yöneltilen suçlamalari kabul etmeye karar verdigini söyledi.” (Y. Rapoport, adigeçen yapit, s. 138)
Sovyet Marksist-Leninistlerinin ‘doktorlar davasi’nin pesini birakmama kararliligi, Stalin’in kendisinin yok edilmesinin zorunlu önkosulu olarak O’nun kisisel sekretaryasinin yok edilmesi suretiyle davanin yasal kovusturmasinin durdurulmasini, revizyonist komplocular açisindan ivedi bir ölüm-kalim sorunu haline getirdi.
Stalin’in Etrafindaki Savunma Sisteminin Yıkılması
Ayni zamanda Parti Merkez Komitesinin ‘Özel Bölümü’ olarak da bilinen Stalin’in kisisel sekretaryasinin 1930’larin ihanet davalarinin görülmesinde oynadigi role deginmistik. Ama bu organ, SBKP’nin yüreginde yer alan ve basinda Stalin’in bulundugu Marksist-Leninist çekirdegi terörist saldirilardan korumada da önemli bir rol oynadi.
Bu özel bölümün basinda 1928’den bu yana Marksist-Leninist Aleksandr Poskrebisev bulunuyordu:
“(Poskrebisev-Editör), Merkez Komitesi ‘Özel Bölümü’nün basi sifatiyla 1952’ye kadar Stalin’in en yakin sirdasiydi.” (R. Conquest, The Great Terror, Harmondsworth, 1971, (bundan böyle R. Conquest (1971), s. 37)
Tuggeneral Nikolay Vlasik ise,
“... yirmibes yildan uzun bir süre Stalin’in kisisel güvenlik sefi olarak görev yapmisti; çok sey biliyordu ve patronunun güvenine sahipti.” (D. Volkogonov, Stalin: Triumph and Tragedy, Londra, 1991, s. 333)
Dmitri Volgokonov Poskrebisev’in,
“... ömrünün sonuna kadar efendisinin sadik bir hizmetkari olarak kaldigini...” (D. Volkogonov, adigeçen yapit, s. 203-04, 318) söylüyor.
“O, adeta bir bilgisayar bellegine sahipti. Ondan her sorunun kesin yanitini alabilirdiniz. O yürüyen bir ansiklopedi gibiydi...
“Stalin... Vlasik ile Poskrebisev’e güveniyordu.” (D. Volkogonov, adigeçen yapit, s. 203-04, 318)
Ve Levytsky bunu dogruluyordu:
“... 1945’den sonra Parti’nin dorugundaki kosullari bilenler Poskrebisev’i, olaganüstü bir bellege sahip bir örgütlenme dehasi olarak betimliyorlardi.” (B. Levytsky, adigeçen yapit, s. 177)
Conquest, daha sonra Krusçov’un konusmasinda Stalin’in kalkanli koruyucusu olarak betimledigi Poskrebisev’in,
“... Stalin’e en yakin ve onunla en siki baglantili kisi oldugunu” (R. Conquest (1961), s. 156) ileri sürüyordu.
Volgokonov ise Vlasik hakkinda söyle diyor:
“Vlasik yirmibes yildan uzun bir süredir Stalin’in kisisel güvenlik sefi olarak görev yapmisti; o, patronunun kendisine çok güvendigini biliyordu.” (D. Volkogonov, adigeçen yapit, s. 318, 333)
Robert McNeal,
“... Biri Stalin’in güvenligini, digeri ise onun randevularini kontrol eden Vlasik ile Poskrebisev’in, O’nun bürosuna erisim yollarini etkili bir biçimde gözetledigini” (R. H. McNeal, Stalin: Man and Ruler, Basingstoke, 1988, s. 301) söylemektedir.
Dolayisiyla, Stalin’e yönelik bir terörist saldirinin basarisinin öncelikle, sadik Poskrebisev ile Vlasik’in safdisi birakilmasini öngerektirdigi açikti.
Walter Laqueur söyle diyor:
“Stalin’in ömrünün son yilinda Poskrebisev gözden düstü.” (W. Laqueur, Stalin: The Glasnost Revelations, Londra, 1990, s. 176)
Nikita Krusçov, bu ‘gözden düsme’nin nasil meydana geldigini anlatir. O, nasil 1952-53 kisinda kendisinin gizli belgeleri sizdirmasindan kusku duyuldugunu ve nasil suçu Poskrebisev’in üzerine atarak kuskulari kendisinden uzaklastirmayi basardigini anlatir:
“Stalin... gizli belgelerin bizim sekretaryalarimizdan disariya sizdirildigindan yakindi... Stalin dogrudan benim üzerime geliyordu: ‘Bunun sorumlusu sensin Krusçov! Sizma senin sekretaryandan oluyor!’...
“Darbeyi... kendimden uzaklastirmayi basardim; ama Stalin isin pesini birakmadi... Stalin’i sizmanin benim sekretaryamdan olmadigina ikna etmemin ardindan O, sizmanin Poskrebisev’in sekretaryasindan olmasi gerektigi sonucuna vardi... Poskrebisev uzun yillar Stalin’le birlikte çalismisti... Stalin Poskrebisev’i görevinden aldi ve yerine baska birisini getirdi.” (N. S. Khrushchev (1971), s. 272, 273, 274, 275)
Niels E. Rosenfeldt bunu dogruluyor:
“En geç 1952-53 kisinda Poskrebisev eski görevinden alindi...
“Stalin’in koruma görevlisi Vlasik de ayni siralarda (1952-53 kisi- Editör) gözden yitti.” (N. E. Rosenfeldt, Knowledge and Power: The Role of Stalin’s Chancellery in the Soviet System of Government, Copenhagen, 1978, s. 196)
Adam Ulam da ayni kanidadir:
“Poskrebisev ve Vlasik... gözden düstüklerini gördüler.” (A. B. Ulam, Stalin: The Man and His Era, Londra, 1989, s. 617)
Volgokonov,
“... Stalin’in ölümünden kisa bir süre önce... Poskrebisev ve Vlasik’in sayginliklari zedelendi... ve böylelikle onlarin Stalin’den uzaklastirilmalari saglandi.” (D. Volkogonov, adigeçen yapit, s. 513)
McNeal bunu dogruluyor:
“... bu iki adam (Poskrebisev ve Vlasik) da 1952’de kapi disari edildiler.” (R. H. McNeal, adigeçen yapit, s. 301)
Deriabin, Poskrebisev ile Vlasik’e yöneltilen sadakatsizlik suçlamasinin tamamen asilsiz oldugu görüsüne katilmaktadir:
“Bu emektar sadik hizmetkarlara yönelik sav çiplak ve en katiksiz bir yalandi. Ancak... Stalin ikisini de görevden aldi.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 320)
Revizyonist komplocular Poskrebisev’i evinde göz hapsine aldilar:
“Poskrebisev, etrafina muhafizlarin yerlestirildigi... Moskova disindaki daça’sinda göz hapsi altina alindi.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 321)
“Poskrebisev... gözden yitti. Bundan böyle, Krusçov’un gizli konusmasindaki kisa bir küçükseyici yorum sayilmazsa adi hiç anilmadi bile.” (R. Conquest (1961), s. 208)
Vlasik ise Parti’den atildi ve Sverdlovsk’a gönderilerek bir çalisma kampinin komutan yardimciligina getirildi:
“Vlasik... görevinden alinmakla kalmadi; o Parti’den de atildi ve Sverdlovsk’a gönderilerek... bir çalisma kampinin... komutan yardimciligina getirildi.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 321)
Vlasik Moskova’ya geldi ve,
“... Kremlin’e giderek Stalin’i görmeye çalisti... O, Kremlin’in kapisinda yakalandi ve Lubyanka’ya kondu. Iki hafta sonra da orada bir ‘hastalik’tan öldü.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 321)
Volgokonov Vlasik’in,
“... 16 Aralik 1952’de tutuklandigini” (D. Volkogonov, adigeçen yapit, s. 570) dogruluyor ve sorgulanmasi sirasinda kendisine,
“Poskrebisev’i suçlamasi” (D. Volkogonov, adigeçen yapit, s. 570) için baski yapildigini, ancak onun bunu reddettigini kaydediyor.
Ulam,
“... O’nun (Stalin’in- Editör) Iç Savas’tan bu yana kisisel güvenlik sekreteri olmus olan Vlasik’in hapsedilmis” (A. B. Ulam, adigeçen yapit, s. 737) ve
“O’nun özel sekreteri Poskrebisev’in isinden kovulmus” oldugunu (A. B. Ulam, adigeçen yapit, s. 737) dogruluyor.
Stalin’in kizi Svetlana Alliluyeva da ayni öyküyü anlatmaktadir:
“Babamin ölümünden kisa bir süre önce, O’nun en yakinindakiler bile gözden düsürülmüslerdi: emektar Vlasik 1952 kisinda hapse atilmis ve yirmi yildir babamin kisisel sekreteri olan Poskrebisev görevinden alinmisti.” (S. Alliluyeva, Twenty Letters to a Friend, Londra, 1967, s. 216)
Ancak, Stalin’in etrafindaki savunma sistemine yönelik saldiri, Poskrebisev’in ve Vlasik’in safdisi edilmesiyle sinirli degildi. 1952’de revizyonistler,
“... devlet güvenlik aygitinin tümünü... sorusturmak için bir komisyon” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 317) kurdular.
Bu komisyon,
“... Stalin’in koruma görevlilerinin sayisini... büyük ölçüde azaltmaya giristi... Ilk bastaki 17,000 kisilik Okhrana kuvveti 7,000’e indirildi...
“Azaltma islemi sona erdiginde, Stalin’in kisisel korumalarinin, 1 Numarali Okhrana’nin kuvveti yariya indirilmisti.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 317, 318, 319)
Bunun sonucunda Stalin,
“... küçük bir subay grubu... özellikle koruma görevlileri olarak çok az güvenlik deneyimi bulunan ve baslarinda sadece bir binbasinin bulundugu bir grup tarafindan... korunur hale gelmisti.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 319)
Rosenfeldt bu siralarda, görevi Stalin’in kisisel güvenligini saglamak olan özel muhafiz örgütünün ‘kapsamli bir arindirma ve büyük bir personel indiriminin’ ardindan Kremlin Komutanligi ve Kremlin Saglik Yönetimiyle birlikte, revizyonistlerin denetimi altinda bulunan Devlet Güvenligi Bakanligina tabi hale getirildigini ekliyor:
“Görevi Stalin’in kisisel güvenligini saglamak olan özel muhafiz örgütü 1952’de kapsamli bir arindirma ve büyük bir personel indiriminden sonra Devlet Güvenligi Bakanligina tabi hale getirildi. Ayni dönemde ve ayni biçimde Kremlin Komutanligi ve Kremlin Saglik Yönetimi de Devlet Güvenligi Bakanliginin denetimi altina sokuldu.” (N. E. Rosenfeldt, adigeçen yapit, s. 196)
Ardindan 17 Subat 1953’te, yani Stalin’in ölümünden iki hafta önce, O’nun korunmasiyla ilgili operasyonel düzenlemelerden sorumlu Kremlin Muhafizlarinin komutan yardimcisi Tümgeneral Petr Kosinkin’in aniden öldügü açiklandi:
“15 Subat 1953’te, yani Stalin’in ölümünden kisa bir süre önce, Stalin’in kisisel güvenliginden sorumlu Kremlin Muhafizlarinin komutani Tümgeneral Piotr Kosinkin öldü.” (B. Levytsky, adigeçen yapit, s. 212)
“Stalin’in korunmasiyla ilgili operasyonel düzenlemelerden sorumlu Kremlin komutan yardimcisi Tümgeneral Kosinkin, Stalin’in ölümünden iki hafta önce kalp krizi geçirmek suretiyle öldü. Ya da açiklamada böyle dendi.” (P. Deriabin & F. Gibney, The Secret World, New York, 1959, s. 169)
“Kremlin Komutanliginin Baskan Yardimcisi Tümgeneral Petr Kosinkin 15 Subat 1953’te erken bir yasta yasama veda etti.” (N. E. Rosenfeldt, adigeçen yapit, s. 196)
“Kremlin Muhafiz komutan yardimcisi Tümgeneral Petr Kosinkin... 17 Subat 1953’te aniden kalp krizi geçirmek suretiyle öldü. Bu ani kriz, en hafif deyimiyle olagandisiydi. Stalin’in bagnaz bir hayrani olan Kosinkin, yasaminin ve sagliginin baharindaydi... Kosinkin’inki gibi atanmalarda düzenli bir biçimde uygulanan son derece titiz fiziksel denetimler, otomatik olarak Muhafiz sefinin sagliginin dorugunda oldugunu ve kesinlikle herhangi bir kalp rahatsizligi olmadigini varsayar...
“17 Subat 1953’te gelen ve o siralar pek dikkat çekmeyen bir haberde, Stalin’in güvenebilecegi son muhafiz olan Kremlin Komutani Yardimcisi General Kosinkin’in ani bir ‘kalp krizi’ sonucu öldügü açiklandi.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 239, 325)
Nihayet 21 Subat 1953’te,
“... Ordunun Yüksek Komuta Kurulunda son derece önemli bir degisiklik gerçeklestirildi. Sovyet silahli kuvvetlerinin Genelkurmay Baskani Sergey Stemenko yerini Maresal Vasili Sokolovski’ye birakti... Stemenko’nun görevden alinmasiyla eszamanli olarak Okhrana koruma görevlileri genelkurmaydan çikarildilar.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 325)
“Silahli Kuvvetler Genelkurmay Baskani Sergey Stemenko da asagi yukari ayni dönemde (Subat 1953 ortasi- Editör) görevinden alinmisti.” (N. E. Rosenfeldt, adigeçen yapit, s. 196)
Deriabin bu ‘Stalin’i her türlü kisisel güvenlikten yoksun birakma süreci’ni, ‘iyi tasarlanan ve çok ustalikla yönetilen bir is’ biçiminde özetliyor:
“Bu; bürosu ve evinde bulundurulan esas itibariyle göz boyama nitelikli alt-düzey Okhrana subaylarini saymazsak Stalin’in, her türlü kisisel güvenlikten yoksun birakilmasi sürecinin tamamlanmasi anlamina geliyordu. Bu, iyi tasarlanmis ve ve çok ustalikla yönetilmis bir isti: Abakumov’un suçlu gibi gösterilmesi, Vlasik’in görevinden alinmasi, Poskrebisev’in sayginliginin zedelenmesi, Okhrana’nin güçten düsürülmesi ve (revizyonistler tarafindan denetlenen- Editör) Devlet Güvenligi Bakanligi’na tabi olmak zorunda birakilmasi, Kosinkin’in ‘kalp krizi’, Stemenko’nun yerine baskasinin atanmasi ve Genelkurmay üzerinde Okhrana denetiminin son izlerinin kaldirilmasi. Ve bu kavsakta Devlet Güvenligi Bakanliginin, Kremlin saglik bürosu üzerindeki kesinlikle unutulmamasi gereken denetimi.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 325-26)
Ve sonunda bu (süreç- G. A.) komplocularin egemen konuma gelmelerini sagladi:
“Devlet güvenlik kuvvetlerinin ve silahli kuvvetlerin komutasini ele geçiren komplocular sonunda duruma egemen hale gelmislerdi.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 326)
Ikinci Bölüm: Stalin’in Ölümü (1953)
SBKP Merkez Komitesi ile SSCB Bakanlar Konseyi’nin 3 Mart 1953 tarihli ortak açiklamasinda,
“... Partimiz ve halkimiz büyük bir felaketle yüzyüze bulunuyor.”
(“Komünike”, 3 Mart 1953, Pravda ve Izvestia, 4 Mart 1953, s. 1, Current Digest of the Soviet Press, Cilt 5, Sayi: 6 (21 Mart 1953), s. 4) deniyordu.
Açiklamada sunlar belirtiliyordu:
“... 1-2 Mart gecesi Moskova’daki dairesinde bulundugu sirada Stalin Yoldas, beyninin yasamsal bölümlerini etkileyen bir beyin kanamasi geçirdi. Stalin Yoldas bilincini yitirdi.
“Sag kol ve sag bacaga inme indi. Konusma yitimi olustu. Kalbin çalismasinda ve soluk almada ciddi bozulma ortaya çikti.
“Stalin Yoldasi tedavi etmek için en iyi saglik personeli göreve çagrilmistir.
.....
“Stalin Yoldasin tedavisi, SBKP Merkez Komitesi’nin ve Sovyet hükümetinin kesintisiz gözetimi altinda yürütülmektedir.” (“Hükümet Açiklamasi”, 3 Mart 1953, Pravda ve Izvestia, 4 Mart 1953, s. 1, adigeçen yapit, s. 4)
Bunu izleyen 4 Mart sabahi erken saatlerde yayimlanan saglik bülteninde söyle deniyordu:
“4 Mart saat 02:00’de J. V. Stalin’in saglik durumu agirligini koruyor. Soluk almada hatiri sayilir bir bozulma gözlendi; soluk alma frekansi dakikada 36 ve dönemsel uzun molalarin (görüldügü- G. A.) soluk alma ritmi düzensiz.
“Nabiz atisinin dakikada 120’yi buldugu ve tam bir aritminin varligi gözlendi. Büyük tansiyon 220, küçük tansiyon 120. Beden isisi 38.2 derece. Bozulan soluma ve kan dolasimiyla baglantili olarak organlarda yetersizlik gözlendi. Beyin fonksiyonunun bozulma düzeyi bir miktar yükseldi.
“Halihazirda, organizmanin yasamsal öneme sahip fonksiyonlarini canlandirmak için bir dizi tedavi yöntemi uygulanmaktadir.” (Saglik Bülteni, 4 Mart 1953, adigeçen yapit, s. 4)
5 Mart sabahi ikinci bir bülten yayimlandi:
“Son 24 saat içinde Jozef Vissaryonoviç Stalin’in saglik durumu agirligini korudu. 1-2 Mart gecesi hipertonyaya ve beynin sol hemisferindeki beyin kanamasina dayali olarak olusan arteriosklerosis, sag kol ve bacakta inme ve bilinç yitiminin yanisira beynin kök bölümünde hasara ve onunla birlikte soluma ve kan dolasimi gibi yasamsal fonksiyonlarda bozulmaya yol açti. 3-4 Mart gecesi soluma ve kan dolasimi bozuklugu sürdü. En büyük degisiklikler soluma fonksiyonlarinda görüldü. Periyodik Cheyne-Stokes solumasi olarak anilan türden soluma halleri siklasti. Bununla baglantili olarak kan dolasimi kötülesti ve oksijen yetersizligi düzeyi yükseldi.
“Oksijenin ve solumayi ve kalp damarlarinin çalismasini düzenleyici ilaçlarin sistematik olarak verilmesi, durumu bir ölçüde düzeltti ve 4 Mart sabahi soluma yetersizligi bir ölçüde azaldi.
“Ancak, 4 Mart günü içinde agir soluma bozuklugu yeniden basladi. Soluma degeri dakikada 36’ydi. Tansiyon yüksek kalmaya (maksimum 210, minimum 110) devam ederken dakikada 108-116 arasinda seyreden nabiz düzensiz, çarpintili ve aritmik olmaya devam etti.
“Kalpte gereginden fazla bir büyüme yok. Son 24 saatte, akcigerlerin ve periton boslugu organlarinin durumunda köklü degisiklikler saptandi. Albümin ve alyuvarlarin oraninin normal oldugu gözlendi.
“Kan testi yapildiginda akyuvarlarin sayisindaki artisin 17,000’i buldugu gözlendi. Sabah ve ögleden sonra beden isisi 38.6 dereceye yükseldi.
“4 Mart’ta alinan tibbi önlemler; oksijen, kafur bilesimleri, kafein ve glükoz vermeyi içeriyor. Ikinci kez, kan çekmek için sülük kullanildi.
“Yükselen beden isisi ve lökositosisle baglantili olarak, hastaligin baslangicindan bu yana enfeksiyondan koruyucu amaçlarla yürütülen penisilin tedavisi yogunlastirildi.
“4 Mart’in son saatlerine dogru Jozef V. Stalin’in saglik durumu agirligini korumaya devam etmektedir.
“Hasta derin bir bilinçsizlik halindedir.
“Solumanin sinirsel regülasyonu gibi kalbin çalismasi da büyük ölçüde bozulmus durumda kalmaya devam etmektedir.” (“Saglik Bülteni”, 02:00, 5 Mart 1953, Pravda ve Izvestia, 5 Mart 1953, s. 1, adigeçen yapit, s. 4)
5 Mart 1953 sabahi çikarilan üçüncü saglik bülteni 6 Mart’ta gazetelerde yayimlandi. Bu bülten Stalin’in durumunun agirlastigini bildiriyordu:
“Geceleyin ve 5 Mart’in ilk yarisinda J. V. Stalin’in durumu daha da kötülesti. Beynin yasamsal fonksiyonlarindaki hasara, kardiyovasküler sistemde akut bozulmalar eklendi. Bu sabah üç saat boyunca ciddi solunum yetersizligi görüldü ve bu, uygun tedavi yöntemlerinin uygulanmasi sonucunda güçlükle giderildi.
“Bu sabah saat 08:00’de akut kardiyovasküler yetersizlik ve kollaps belirtileri gelisti. Tansiyon düstü, nabiz hizlandi. Beniz sararmasi artti. Bu gelismeler ivedi tedaviyle giderildi.
“Saat 11:00’de alinan elektrokardiyogram, kalbin koroner atardamarlarindaki kan dolasiminda akut bozulmalarin yanisira kalbin arka duvarinda berelenmeler oldugunu gösterdi. (2 Mart’ta alinan kardiyogramda böylesi degisiklikler saptanmamisti.) Günün daha ileri saatlerinde kardiyovasküler bozulma bir ölçüde azaldi; ancak hastanin genel durumu son derece agir niteligini muhafaza etti.
“Saat 16:00’da tansiyon maksimum 160 ile minimum 100 araliginda seyrediyordu. Nabiz dakikada 120 ve aritmik idi. Soluk alma temposu: dakikada 36. Beden isisi: 37.6. Akyuvar sayimi: 21,000. Halihazirda tedavi, ilk basta soluma ve kan dolasimi bozukluklari ve özellikle koroner kan dolasimi bozukluklarina karsi savasimi amaçliyor.” (“Saglik Bülteni”, 5 Mart 1953, saat 16:00, Pravda ve Izvestia, 6 Mart, s. 1, adigeçen yapit, s. 5)
Sonunda 6 Mart’ta, Stalin’in ölümünü bildiren saglik raporu açiklandi:
“Özellikle 5 Mart ögleden sonra hastanin durumu hizla kötülesti; soluk alma siglasti ve çok daha hizli hale geldi; nabiz dakikada 140-150’ye çikti ve nabiz basinci düstü. Saat 21:50’de J. V. Stalin, kalbin durmasi ve artan soluk alma yetmezligi yüzünden öldü.” (“Saglik Bülteni”, 6 Mart 1953, Pravda ve Izvestia, 6 Mart 1953, s. 1, adigeçen yapit, s. 5)
Saglik raporu, Merkez Komitesi’nin, hükümetin ve SSCB Yüksek Sovyeti’nin ortak saygi bildirgesiyle birlikte yayimlandi:
“Lenin’in silah arkadasi ve Lenin’in davasinin esin veren sürdürücüsü, Komünist Partisi’nin ve Sovyet halkinin bilge lideri ve ögretmeni Jozef Vissaryonoviç STALIN’in yüregi durdu.
“STALIN’in adi, Partimiz, Sovyet halki ve dünyanin emekçi halklari için son derece azizdir... Lenin’in ölümsüz davasini sürdüren STALIN Yoldas Sovyet halkina sosyalizmin yurdumuzdaki dünya-tarihsel zaferine önderlik etti. STALIN Yoldas ikinci dünya savasinda ülkemizin fasizme karsi, tüm uluslararasi durumu köklü bir degisiklige ugratan zaferine önderlik etti. STALIN Yoldas Partiyi ve tüm halki, SSCB’nde komünizmi insa etmelerini (güvenceleyen- G. A.) görkemli ve berrak bir programla donatti.
“Tüm yasamini yüce komünizm davasina adamis olan STALIN Yoldasin ölümü Parti için, Sovyet ülkesinin ve bütün dünyanin emekçi halklari için büyük bir kayiptir.” (“Joint Statement of CC of CPSU, USSR Council of Ministers and the Presidium of the USSR Supreme Soviet”/ “SBKP Merkez Komitesi, SSCB Bakanlar Konseyi ve SSCB Yüksek Sovyeti Prezidyumu’nun Ortak Açiklamasi”, Pravda ve Izvestia, 6 Mart 1953, s. 1, adigeçen yapit, s. 5)
7 Mart’ta Stalin’in cesedinin otopsi raporu yayimlandi. Burada raporun,
“... J. V. Stalin’i tedavi eden tip profesörlerinin yaptigi taniyi tümüyle dogruladigi” (“Pathological and Anatomical Examination of the Body of Josef Stalin”/ “Jozef Stalin’in Cesedinin Patolojik ve Anatomik Incelemesi”, Pravda, 7 Mart 1953, G. Bortoli, The Death of Stalin, Londra, 1975, s. 209) söyleniyor ve raporun,
“... beyin kanamasinin ortaya çikisindan itibaren J. V. Stalin’in hastaliginin geri döndürülemez niteligini kanitladigi” (“Pathological and Anatomical Examination of the Body of Josef Stalin”, adigeçen yapit, s. 209) belirtiliyordu.
Ayrintili raporda söyle deniyordu:
“Patolojik ve anatomik incelemede, beynin sol hemisferinin kabukalti merkezlerinin bulundugu bölgede önemli bir kanama kaynagi kesfedildi.
“Kanama, beynin önemli alanlarini tahrip etti ve soluk alma ve dolasimda geri döndürülemez bozukluklari tetikledi. Beyin kanamasinin yanisira, kalbin sol karinciginda hatiri sayilir bir hipertonik bozukluk, kalp kasinda ve mide ve bagirsak müközünde önemli kanamalar ve beyin atardamarlarindaki özellikle önemli damarlarda arteriosklerotik degisiklikler gözlendi. Bu süreç yüksek tansiyondan kaynaklandi. Patolojik ve anatomik incelemelerin sonuçlari, J. V. Stalin’i tedavi eden tip profesörlerinin yaptigi taniyi tümüyle dogrulamistir.
“Patolojik-anatomik incelemenin verileri, beyin kanamasinin ortaya çikisindan itibaren J. V. Stalin’in hastaliginin geri döndürülemez bir nitelik tasidigini kanitlamistir. Tedavide uygulanan enerjik önlemlerin olumlu sonuçlar dogurmamasinin ve ölümcül sonu önleyememesinin nedeni budur.” (adigeçen yapit, s. 209)
Stalin’in ölümünde onu, adli tip deyisiyle bir ‘kuskulu ölüm’ kilan bir dizi husus bulunmaktadir:
Birincisi, Stalin (yasamini yitirdigi- G. A.) Mart baslarinin hemen öncesinde çok saglikli gözüküyordu:
“Ya Stalin’in kendisi? O çok iyi durumda. Morali harika. Bunlar, kendisini Subat ayinda gören üç yabancinin –Arjantin Elçisi Bravo, Hindistan Elçisi Menon ve baris hareketinde aktif olarak çalisan Hintli Dr. Kitchlu- söyledikleri.” (H. Salisbury, Stalin's Russia and After, Londra, 1952, s. 157)
Ikincisi, 1-2 Mart gecesi Stalin’e tibbi müdahale yapilana kadar uzun bir süre geçti:
“Krusçov kesin bir zaman vermiyor; ancak onun anlattiklari doktorlarin 2 Mart sabah saat 05:00’den çok önce geldiklerine inanmamiza olanak vermiyor. Bu, nöbetin gelisinden saatler, belki de 12 saat sonrasi demek...
“O’nun, nöbetin gelmesinden hemen sonra tibbi bakim altina alindigi dogru degil.” (R. H. McNeal, adigeçen yapit, s. 304)
“Stalin’e ne oldugu konusunda anlasilmaz bir sey var. O, aksam 11:00’deki hafif yemegini istemedigi için muhafizlari telaslanmislardi... Güvenlik görevlileri onu yerden kaldirmis ve bir divana yerlestirmislerdi; ancak doktorlar sabaha kadar çagrilmamislardi.
“Stalin bir günün çogunu yardima muhtaç durumda yatarak ve tibbi müdahale yapilmaksizin geçirdi; ki bu da iyilestirici tedaviyi çok daha güçlestirdi...
“Neden Parti liderleri bu süreyi uzattilar? Bazi tarihçiler bunu tasarlanmis bir cinayetin kaniti olarak görüyorlar. Abdurrahman Avtorhanov bunu Stalin'in, 1930'lardakiyle karsilastirilabilecek düzeyde bir arindirma harekâtinin gözle görülür hazirliklari içinde olmasiyla açikliyor.” (J. Lewis & P. Whitehead, Stalin: A Time for Judgement, Londra, 1990, s. 179)
“Ilk doktorlarin gelisi... ertesi sabahi buldu.” (W. Laqueuer, adigeçen yapit, s. 151)
“Sonunda doktorlar 12 ya da 14 saatlik bir zaman araligindan sonra koma halindeki liderin yanina getirildiler.” (D. Volkogonov, adigeçen yapit, s. 513)
Üçüncüsü, O’nun, ‘Moskova'daki dairesinde gerçeklestigi açiklanan’, ama aslinda Kuntsevo'daki daça'sinda gerçeklesen ölümünün duyurulusu kasitli bir yalani içeriyordu. Adam Ulam,
“... Stalin'in ölümünün kosullarina bir fesat havasi damgasini vurmustu. O'na inme indigini belirten gecikmeli açiklama bunun, Kremlin'deki konutunda gerçeklestigini vurguluyordu. Ne var ki, kizi Svetlana 2 Mart'ta... O’nun kir köskündeki ölüm dösegine çagrilmisti... O hastalandiginda Moskova'dan uzaktaydi...
“Resmi komünike Stalin’in nerede ölümcül bir inme geçirdigi ve öldügü konusunda yalan söylemisti…
“Bu sahtekârligin apaçik bir nedeni vardi; ardillari, nöbet geldigi zaman O’nun nerede olduguna iliskin dogru bir açiklama yapmanin... inmenin, (Stalin'in- G. A.) oligarklar tarafindan kaçirilmasi ya da hapse atilmasi sirasinda gerçeklestigi yolunda söylentilere yol açacagindan korkuyorlardi. Kalabaliklar Kremlin'e akin edebilir ve babalari ve koruyucularina ne yapildigini hesabini sormaya kalkabilirdi.” (A. B. Ulam, adigeçen yapit, s. 4, 700, 739)
Dördüncüsü, daha önce görmüs oldugumuz gibi revizyonist komplocularin Stalin’i ortadan kaldirmalari için -kendilerini koruma gibi- yeterli ve ivedi bir motifleri vardi:
“Bir çok öndegelen Sovyet devlet adami ve yetkilisi açisindan Stalin’in ölümü... tam da zamaninda gerçeklesti. (O’nun ölümünün- G. A.) dogal nedenlerle gerçeklesip gerçeklesmedigi ise çok daha farkli bir konu.” (D. M. Lang, adigeçen yapit, s. 262)
“Stalin’in, tam da Kremlin’in doktorlarinin bu türden bir ölümü tezgâhlamakla suçlanmalarindan birkaç hafta sonra yataginda ölmesinin yazginin ne tuhaf bir cilvesi oldugunu düsündüm. Yazginin son derece tuhaf ve görülmemis bir cilvesi.
“Peki bu sadece, yazginin bir cilvesi miydi?... Bu güçlü ve yetenekli Sovyet liderlerinin ve onlarin ordu içindeki çalisma arkadaslarinin ellerini kollarini baglayip beklemis ve hemen hemen hepsini yok edecegi kesin olan ve yavas yavas yaklasan terörü durdurmak için hiçbir önlem almamis olmalari olanakli miydi?.. Bunun bir cinayet oldugu kanitlamamakla birlikte cinayet motifinin varligi tartisma götürmez... Eger Stalin... dogal nedenlerle öldüyse bunu, kendisine en yakin kisilerin basina gelen olaylarin en talihlisi olarak nitelendirmemiz gerekir.” (H. Salisbury, adigeçen yapit, s. 160-61)
Besincisi, komplocularin Stalin’in ölümünden önceki aylarda, O’nun etrafindaki savunma sistemini yikmak için aldiklari bir dizi önleme iliskin dolayli kanitlari dikkate almak gerekir.
Dolayisiyla, Stalin’in ölümünün üzerinden daha birkaç hafta geçmeden ortalikta O’nun bir cinayete kurban gittigine iliskin söylentilerin dolasmaya baslamasi sasirtici sayilmamali:
“Basta Gürcistan’da olmak üzere (pek çok yerde- G. A.), Stalin’in zehirlendigi yolunda söylentiler yayginlasti.” (W. Laqueur, adigeçen yapit, s. 151)
Robert Conquest,
“O’nun öldürülmüs olma olasiligi”ndan (R. Conquest (1961), s. 172) sözetmektedir.
Stalin’in eski koruma görevlisi Vlasik’in görevden alinmasinin ardindan Moskova’dan ayrilmasi sirasinda Stalin’in oglu Vasili’nin söyle bagirdigi anlatilmisti:
“ ‘Onlar O’nu öldürecekler! O’nu öldürecekler!’ (Vasili- G. A.) ‘Onlar’ derken… Politbüro’nun diger üyelerini ve ‘O’ derken de babasini kastediyordu.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 321)
“Stalin’in oglu Vasili gelip gidiyor ve ‘Orospu çocuklari, babami öldürdüler’ diye bagirmaya devam ediyordu.” (D. Volkogonov, adigeçen yapit, s. 774)
Alkolik olmasina ragmen Vasili bu suçlamalari kamu önünde yapmayi sürdürünce Nisan 1953’de, kizkardesi Svetlana’nin dedigi gibi ‘kendisini izole etmek amaciyla’ tutuklandi:
“Babamin ölümünden sonra o (Vasili- Editör)… tutuklandi. Bunun nedeni onun, hükümeti tehdit etmesi, etrafindaki bir çok kisiye ‘babam rakipleri tarafindan öldürüldü’ türünden seyler söylemesiydi; bu yüzden onu izole etmeye karar verdiler. Kendisi 1961’e kadar hapiste kaldi… ve çok geçmeden öldü.” (S. Alliluyeva, Only One Year, Londra, 1969 (bundan böyle ‘S. Alliluyeva (1969)’, s. 202)
“O (Vasili- G. A.) babamizin ‘zehirlendigi’ ya da ‘öldürüldü’güne inanmisti. Cenazenin kaldirilmasina kadar geçen sürede o… hükümeti, doktorlari ve gözüne çarpan herkesi babama yanlis tedavi uygulamakla suçladi… 18 Nisan 1953’te kendisini tutukladilar…
“Bir askeri mahkeme onu sekiz yil hapis cezasina çarptirdi.
“O 19 Mart 1962’de öldü.” (S. Alliluyeva (1969), s. 222-23, 224, 228)
Georges Bortoli su yorumu yapiyor:
“Vasili Stalin baskalarinin kendi içlerinde düsündüklerini yüksek sesle söylemisti. Daha bir ay geçmeden Moskova’da binbir çesit söylenti ortaligi kaplamisti ve insanlar bir cinayetten söz etmeye baslamislardi… Bazilari, Stalin’in çevresindekilerden birçogunun, yaklasan arindirmanin tehdidi altinda oldugunu söylemislerdi. Acaba bu kisiler bunun önüne geçmek için bazi önlemler mi almislardi?” (G. Bortoli, adigeçen yapit, s. 151)
Robert Conquest ve bazi diger yorumcular, Çekoslovak lideri Marksist-Leninist Klement Gottwald’in da Stalin’in cenaze törenine katilmak üzere Moskova’yi ziyaret etmesinden kisa bir süre sonra aniden hastalanip ölmesine dikkat çekmis ve bu ölümün de kasitli bir müdahale sonucu gerçeklestirilmis olabilecegini belirtmislerdir. Gottwald’dan sonra gizli revizyonist Antonin Zapotocky Çekoslovakya Devlet Baskani oldu:
“Bir çok yorumcu, Stalin’in ölümünden hemen sonra Gottwald’in… da Stalin’in Moskova’daki cenaze törenine katildigi sirada hastalandigini ve birkaç gün sonra öldügünü kaydetmis ve Gottwald’in hastaliginin dogalligi hakkinda kuskularini belirtmislerdir.” (R. Conquest (1961), s. 174)
Marksist-Leninist Arnavut lider Enver Hoca da ayni hususa deginmektedir:
“Stalin’in hemen ardindan Gottwald öldü. Bu, ani ve sasirtici bir ölümdü! Gottwald’i taniyanlarin hiçbiri, bu güçlü, zinde ve saglikli insanin sözümona Stalin’in cenaze töreni gününde tutuldugu bir grip ya da nezleden ölebilecegini asla hatirina getiremezdi.” (E. Hoxha, The Khrushchevites, Tirana, 1984 (bundan böyle ‘E. Hoxha (1984)’, s. 153-54)
Hoca Polonya’nin Marksist-Leninist lideri Boleslaw Bierut’un,
“… Sovyet Komünist Partisi’nin 20. Kongresi’ne katilmak üzere geldigi Moskova’da” (Keesing's Contemporary Archives, Cilt 10, s. 14,767) 12 Mart 1957’de kuskulu bir biçimde ölmesine ve yerine gizli revizyonist Edward Ochab’in geçmesine de dikkat çekiyor:
“Daha sonra Bierut Yoldasin beklenmedik ölümü geldi. Edward Ochab, Bierut’un yerine Parti’nin Birinci Sekreteri oldu. Böylelikle Krusçov’un öteden beri istedigi sey gerçeklesmis oldu.” (E. Hoxha (1984), s. 153-65)
Gizli revizyonist Wladyslaw Gomulka’nin Nisan ayinda hapisten çikarilmasini ve onun Ekim ayinda Birinci Sekreterlige yükseltilmesini saglayan Ochab idi.
Aslina bakilirsa, Hoca revizyonist komploculari açikça Stalin’i öldürmekle suçlamistir:
“Tarihin de göstermis oldugu gibi… bu kozmopolit çerçi, (Anastas Mikoyan- Editör) öldürmek istedikleri Stalin’e karsi Nikita Krusçov’la birlikte kumpas kurdu. O bunu Subat 1960’da kendi agziyla itiraf etti.” (E. Hoxha (1984), s. 63-64)
“Bütün bu alçakça isler Stalin’in ölümünden, daha dogrusu öldürülmesinden sonra ortaya çikti. Stalin’in öldürülmesinden sonra diyorum; çünkü Mikoyan’in kendisi bana, Krusçov ve ortaklariyla birlikte… Stalin’in yasamina kastetmeyi… kararlastirdiklarini söyledi.” (E. Hoxha, With Stalin: Memoirs, Tirana, 1979, s. 31)
Yarida Kalan Darbe (1953)
Deginmis oldugumuz gibi Stalin’in ölümünden hemen önceki yillarda güvenlik kuvvetleri Marksist-Leninistlerin degil, gizli revizyonistlerin denetimi altindaydi:
“Stalin’in ölümünden önce Devlet Güvenligi ve Içisleri Bakanliklari Beria’nin denetimi altinda degildi.” (R. Conquest, (1961), s. 200)
Stalin’in ölümünün ardindan sorumluluklarin yeniden dagilimi sirasinda güvenlik kuvvetlerinin denetiminin yeniden Marksist-Leninistlerin eline geçmesinin önlenmesinin, revizyonist komploculari yakindan ilgilendirdigi açikti.
Krusçov, Stalin’in ölüm döseginin basinda, revizyonist yol arkadasi Nikolay Bulganin’le yaptigi ve Marksist-Leninist Beria’nin yeniden güvenlik servislerini denetleyen bakan olmasi halinde bunun kendi planlari bakimindan doguracagi tehlikeye iliskin tartismayi aktarmaktadir:
“Stalin paçayi kurtaramayacak… Beria’nin hangi makamlari alacagini biliyor musun?
“Hangilerini?
“O, Devlet Güvenligi Bakanligi’ni almaya çalisacak. Ne olursa olsun bunu yapmasina izin vermemeliyiz.
“Bulganin benimle ayni görüste oldugunu söyledi.” (N. S. Khrushchev (1971), s. 319)
Stalin’in 5 Mart günü saat 09:50’de öldügüne deginmistik. (Bunun üzerine- G. A.) revizyonistler güvenlik kuvvetleri üzerindeki denetimlerini kullanarak derhal bir darbe gerçeklestirmeye giristiler. Amerikan gazeteci Harrison Salisbury, ertesi sabah saat 06:00’dan kisa bir süre önce tanik olduklarini söyle anlatiyordu:
“… düzgün ve sessiz kamyon konvoylari kente giriyordu. Yesile boyali kamyonlarin tahta siralarinda –her kamyonda 22 kisi olmak üzere- Içisleri Bakanliginin bacak bacak üstüne atmis mavi ve kirmizi bereli özel birlikleri oturuyordu… Aklima birden, belki de bir askeri darbenin olusumuna tanik oldugum düsüncesi geçti.
“Saat dokuza geldiginde… Içisleri Bakanligi birlikleri kent merkezinin her tarafini tutmuslardi… Gorki Sokaginin üst tarafinda tank kollari gözüküyordu.
“… Bütün birlikler, kamyonlar ve tanklar MVD’nin özel birlik müfrezelerine bagliydi. Ortada düzenli Ordu kuvvetlerine bagli hiçbir müfreze yoktu.
“Daha sonra ögrendigime göre aslinda MVD Moskova’nin hemen hemen tümünün dis dünyayla baglarini kesmisti…
“6 Mart 1953 günü sabah on ya da onbire gelindiginde artik hiç kimse MVD’nin izni olmaksizin Moskova’nin merkezine giremez ya da buradan disari çikamazdi …
“MVD kuvvetleri kenti denetim altina almisti…
“Baska birlikler kente girebilir miydi? MVD’nin izni olmaksizin ya da sokak sokak, barikat barikat savasmaya hazir olmaksizin giremezlerdi.” (H. Salisbury, adigeçen yapit, s. 163-64, 166, 171, 173)
Robert Conquest de buna çok benzer bir tablo çizmektedir:
“Stalin’in ölümü duyuruldugunda Moskova sokaklari MVD birlikleriyle dolmustu.” (R. Conquest (1961), s. 200)
Peter Deriabin de ayni görüstedir:
“Daha Stalin’in cesedi sogumadan… MGB birlikleri… sadece denetim noktalari kurmak ve yaya trafigi de içinde olmak üzere her türlü trafigi durdurmakla kalmadilar; onlar Kremlin’i de kusattilar.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 328)
Fakat, ertesi gün yani 7 Mart’ta Komünist Partisi Merkez Komitesi, Bakanlar Konseyi ve SSCB Yüksek Sovyeti’nin ortak ivedi durum toplantisi çagrisi için yeterince destek saglayan Marksist-Leninistler planlanan darbeyi o an için bosa çikarmayi basardilar. Bu kosullarda sogukkanliliklarini yitiren revizyonist komplocular, planlamis olduklari darbeyi ertelemeyi ve Beria’nin devlet güvenliginden sorumlu bakan olarak seçilmesine, yani liderlik içinde çogunlugun destegine sahip olan bu atamaya karsi çikmaktan vazgeçmeyi uygun gördüler:
“Beria hemen Malenkov’u Bakanlar Konseyi Baskani (Basbakan- Editör) olmasini önerdi. Malenkov da hemen oracikta Beria’nin (Basbakan- G. A.) Birinci Yardimcisi olmasini önerdi. O, Devlet Güvenligi ve Içisleri Bakanliklarinin Beria’nin bakan olmasi kaydiyla birlestirilmesini de önerdi… Ben sessiz kaldim… Bulganin de sessiz kaldi. Digerlerinin tutumunun nasil oldugunu görebiliyordum. Bulganin ile ben buna itiraz etmis olsaydik… daha (Stalin’in- G. A.) cesedi sogumadan Parti içinde bir kavga baslatmakla suçlanacaktik.” (N. S. Khrushchev (1961), s. 324)
Doktorlarin Aklanmasi (1953)
Stalin’in ölümünün ardindan, revizyonist komplocularin karsi karsiya bulunduklari en ivedi ve yakici görev doktorlarin aklanmasiydi; tabii bu, onlarin masum olmalarindan ötürü degil, tam tersine suçlu olmalarindan ve davanin daha derinlemesine sorusturulmasinin, komplonun üst makamlardaki liderlerinin de açiga çikmasina yol açabilecek olmasindan ötürüydü.
Söylemis oldugumuz gibi, doktorlarin aklanmasi hamlesinin ardindaki gerçek motifler hakkinda Marksist-Leninistlerin ve Sovyet halkinin kafalarini karistirmak için bu girisim, ‘adli hatalari düzeltme’ genel eyleminin bir parçasi gibi gösterildi. Bir baska deyisle ‘doktorlar davasi’, kendilerinin tezgâhlamis oldugu 1951-52 Gürcistan yaniltmasiyla iliskilendirildi ve bu ikinci gerçek adli hata, simdi doktorlarin aklanmasi sürecinde geçici olarak düzeltildi. Revizyonist komplocular ek bir kamuflaj önlemi olarak, geçici olmak kaydiyla, basta Rus sovenisti Leonid Melnikov’un Ukrayna Komünist Partisi Birinci Sekreterliginden alinmasi gelmek üzere Marksist-Leninistlerin talep ettigi ve onlarin konumunu güçlendiren bazi hamleleri desteklediler.
Suçlanan doktorlardan birisinin (Boris Preobrajinski) adinin 31 Mart’ta yayimlanan Vestnik Oto-Rino-Laringology dergisinde yeniden geçmesi yüzünden, doktorlarin aklanmasi karari Mart 1953’de, yani Stalin’in ölümünden sadece birkaç gün sonra alindi. (R. Conquest (1961), s. 206)
3 Nisan 1953’de Sovyet basini SSCB Içisleri Bakanliginin, tutuklu doktorlarin aklandigini ve serbest birakildigini bildiren sansasyonel komünikesini yayimladi:
“SSCB Içisleri Bakanligi; sabotaj, casusluk ve Sovyet devletinin liderlerine karsi terörist eylemler gerçeklestirmekle suçlanan doktorlar grubunun davasina iliskin ilk sorusturma bilgileri ve diger materyal hakkinda kapsamli bir sorusturma yapmistir.
“Bu dogrulama islemi sözkonusu davada suçlananlarin… eski Devlet Güvenligi Bakanligi tarafindan hatali olarak ve herhangi bir yasal gerekçe olmaksizin tutuklandigini saptamistir…
“Bu davanin… saniklari kendilerine yönelik suçlamalardan tümüyle aklanmis… ve hapisten saliverilmislerdir.” (“Communique of USSR Ministry of Internal Affairs”/ “SSCB Içisleri Bakanligi Komünikesi”, Pravda ve Izvestia, 3 Nisan 1953; s. 4, Current Digest of the Soviet Press, Cilt 5, Sayi: 10 (18 Nisan 1953); s. 3)
Komünike devaminda, suçlanan doktorlarin itiraflarini örtbas ederken, bu itiraflarin iskence yoluyla elde edilmis oldugunu ima ediyordu:
“Tutuklananlarin, kendilerine yöneltilen sözümona suçlamalari dogrulayan ifadeleri, eski Devlet Güvenligi Bakanligi’nin sorusturma bölümü görevlileri tarafindan, Sovyet yasalarinin kesinlikle yasakladigi mesru olmayan sorgulama yöntemleriyle elde edilmistir…
“Hatali sorusturma yöntemleri kullanmakla suçlanan kisiler tutuklanmis ve (bu yaptiklarindan- G. A.) cezai olarak sorumlu sayilmislardir.” (“SSCB Içisleri Bakanligi Komünikesi”, adigeçen yapit, s. 3)
Ayni gün basin su haberi duyuruyordu:
“… SSCB Yüksek Sovyeti Prezidyumu, Dr. Lidia Timasuk’u Lenin Nisaniyla ödüllendiren 20 Ocak 1953 tarihli kararnameyi geçersiz kilmayi kararlastirmistir. Ödül, o günden bu yana gün isigina çikan yeni kanitlar baglaminda geçersiz ilan edilmistir.” (“Decision of Presidium of USSR Supreme Soviet”/ “SSCB Yüksek Sovyeti Prezidyumu Karari”, Y. Rapoport, adigeçen yapit, s. 188)
Ancak Dr. Timasuk, adaleti yolundan saptirmaya girismek suçlamasiyla kovusturulmadi ve,
“… Nisan olaylarindan kisa bir süre sonra yeniden Kremlin Hastanesindeki isinde çalismaya basladi… O, görünüse bakilirsa hiçbir sey olmamis gibi bürosunda yeniden ortaya çikti.” (Y. Rapoport, adigeçen yapit, s. 191-92)
Gürcistan Yaniltmasinin Tersine Çevrilmesi (1953)
Yukarda da gördügümüz gibi, Stalin’in ölümünün ardindan hükümetin 7 Mart’ta gerçeklestirilen yeniden örgütlenmesi sirasinda Marksist-Leninistler devlet güvenlik kuvvetlerinin denetimini geçici olarak yeniden ellerine geçirmislerdi:
“(Stalin’in- Editör) ölümünün ertesinde… Beria, devlet güvenlik organlarinin, Stalin’in son yillari sirasinda elinden yavas yavas sökülüp alinan denetimini yeniden eline geçirdi.” (A. B. Ulam, adigeçen yapit, s. 540)
Revizyonist komplocular, gerçek amaçlari konusunda Marksist-Leninistler ve Sovyet halkini aldatma çabasina dayanan stratejilerinin bir parçasi olarak Marksist-Leninistlerin, revizyonist ögeleri Gürcistan’da 1951-52 yaniltmasi sirasinda elde ettikleri konumlardan uzaklastirmalarina, yani yaniltmayi geçici olarak geri çevirmelerine izin verdiler.
“Nisan 1953’de Beria Gürcistan’da bir karsi-arindirma gerçeklestirdi.” (H. Fairbanks, Jr., adigeçen yapit, s. 163)
14 Nisan 1953’de Gürcistan (Komünist Partisi- G. A.) Merkez Komitesi, Akaki Mgeladze’yi Birinci Sekreterlikten aldi; Mgeladze eski Marksist-Leninist liderlere karsi yöneltmis oldugu ‘milliyetçi sapma’ suçlamalarinin düzmece oldugunu kabul etti:
“Beria simdi artik hizla harekete geçmisti… Gürcistan Komünist Partisi’nin 14 Nisan 1953’de yapilan genel toplantisi, basini A. L. Mgeladze’nin çektigi Parti Sekretaryasini görevden aldi ve Mirtskhulava adli bir görevlinin yönetiminde yeni bir sekretarya olusturdu. Eskiden Beria’nin himayesi altinda olan ve Mgeladze’nin hükümetteki görevinden aldigi Valeryen Bakradze simdi Gürcistan Cumhuriyeti Basbakani oldu. Beria’nin, Mgeladze ve onun hizbi tarafindan hapsedilen öndegelen destekçileri serbest birakildilar ve Bakradze yönetiminde (çesitli- G. A.) bakanliklara getirildiler. Görevden atilan Birinci Sekreter Mgeladze kendini alçaltici bir itirafta bulundu ve öndegelen Gürcü Bolseviklerine yönelttigi milliyetçi sapma suçlamalarinin sahte kanitlara dayandigini açikladi… Mgeladze’ye yardim etmis ve onu desteklemis olan Gürcistan Devlet Güvenligi Bakani N. Rukhadze hapse atildi.” (D. M. Lang, adigeçen yapit, s. 263)
15 Nisan’da,
“… Gürcistan Sovyet Cumhuriyeti Basbakani (Valeryen Bakradze),.. Gürcistan Komünist Partisi’nin iki eski genel sekreterinin (Mgeladze ile Çarkviani) görevlerinden alindiklarini, tutuklandiklarini ve Gürcistan hükümetinin ve Komünist Partisi’nin eski öndegelen üyelerine karsi ‘düzmece’ suçlamalar ürettikleri için ‘agir bir biçimde cezalandirilacaklari’ni duyurdu… O, Rukhadze’nin tesvikiyle görevlerinden alinan üç bakanin derhal eski makamlarina döneceklerini, Iç Güvenlik ve Devlet Güvenligi Bakanliklarinin tek bir Bakanlik olarak birlestirileceklerini ve bu Bakanligin basina Vladimir Dekanozov’un getirilecegini de duyurdu…
“Gürcistan Yüksek Sovyeti’nin toplantisinda konusan Bakradze, bazi masum insanlarin, hiçbir dayanagi bulunmayan ‘burjuva milliyetçiligi’ suçlamasina kurban gittigini söyledi.” (Keesing's Contemporary Archives, Cilt 9, s. 13,029)
Bakradze, 16 Nisan’da Zarya Vostoka’da yayimlanan konusmasinda söyle diyordu:
“Ilgili kurumlar,… halkin ve Parti’nin düsmani, Devlet Güvenligi eski Bakani N. M. Rukhadze’nin, var olmayan bir milliyetçilige iliskin ve kurbanlari cumhuriyetimizin seçkin isçileri olan tümüyle asilsiz ve provokatif bir tezgâh hazirladigini kesin olarak saptamislardir.” (Zarya Vostoka, 16 Nisan 1953, R. Conquest (1961), s. 145)
Hapisten çikan Vilian Zodelava 21 Nisan’da Basbakan Birinci Yardimciligina getirildi ve Gürcistan (Komünist- G. A.) Partisi’nin Merkez Komitesi Bürosu üyeligine seçildi:
“Bay Zodelava Gürcistan (Komünist- G. A.) Partisi’nin, Bay Rukhadze’nin yakistirdigi asilsiz suçlardan ötürü hapse atilan üç öndegelen üyesinden biriydi…
“O, hapisten çiktiktan sonra Bakanlar Konseyi Baskan Birinci Yardimciligina (Basbakan Birinci Yardimciligi- Editör) getirildi ve Gürcistan Komünist Partisi Merkez Komitesi Bürosu üyeligine seçildi.” (New York Times, 22 Nisan 1953, s. 14)
Bu tarihte Zarya Vostoka su haberi verdi:
“… Gürcistan’da Merkez Komitesi’nin bir plenum oturumunda… Merkez Komitesi eski sekreteri Mgeladze’nin, Partinin ve halkin düsmani Rukhadze’nin uydurdugu, var olmayan bir milliyetçilige iliskin olarak olusturulan provokasyon davasinda tümüyle masum isçilerin tutuklanmasinda aktif olarak yer aldiginin saptandigi duyuruldu… Mgeladze, Gürcistan’da milliyetçi bir grubun varligina iliskin ‘aptalca ve provokatif bir öykü’yü baslatanlardan birinin kendisi oldugunu kabul etti.” (Zarya Vostoka, 21 Nisan 1953, R. Conquest (1961), s. 145)
13 Mayis’a gelindiginde revizyonist komplocularin, Nikolay Rukhadze’nin 1951-52’de Gürcistan’da gerçeklestirdigi darbeyi, ‘doktorlar davasi’ baglaminda Mikhail Ryumin’e karsi ileri sürülen asilsiz suçlamalarla iliskilendirme fesadi pekismisti. Zarya Vostoka gazetesi o gün,
“… Gürcistan davasinin Rukhadze ile Ryumin tarafindan uyduruldugunu ilan etti. Yeni Içisleri Bakanliginin bir açiklamasinda, eski Devlet Güvenligi Bakanliginin Sorusturma Bölümünün eski seflerinden olan Ryumin suçlaniyordu…
“Zarya Vostoka’da yayimlanan açiklamaya göre… Gürcistan davasi (‘doktorlar davasi’yla- Editör) ayni türden bir davaydi ve Rukhadze tarafindan uydurulmustu.” (New York Times, 14 Mayis 1953, s. 14)
Leonid Melnikov'un Görevden Alinmasi (1953)
13 Haziran 1953'de gizli revizyonistler, Marksist-Leninistleri ve Sovyet halkini aldatma fesatlarinin bir parçasi olarak, kötü ünlü Ruslastirma politikalari nedeniyle, Marksist-Leninistlerin ve Ukrayna halkinin sert elestirilerinin hedefi haline gelmis olan Ukrayna Komünist Partisi Birinci Sekreteri Leonid Melnikov'un görevden alinmasini desteklediler.
“Stalin'in ölümünden sonra Haziran 1953'de Bati Ukrayna eyaletlerinin Ruslastirilmasi politikasindan vazgeçildi. 13 Haziran'da Kremlin, Ukrayna (Komünist- G. A.) Partisi Birinci Sekreteri Leonid G. Melnikov'un, ‘Leninist-Stalinist milliyetler politikasinin çarpitilmasina göz yumdugu için’ bu görevinden atildigini duyurdu. Melnikov'a yönelik suçlamalar... Ukrayna'yi yönettigi 12 yil boyunca böylesi politikalari enerjik bir biçimde uygulamis olan Krusçov'un suçlanmasi anlamina geliyordu. Melnikov 1939-40 ve 1945-49 yillarinda sefi Krusçov'a bagli olarak çalismis ve... Ruslastirma politikasinin yasama geçirilmesinde sefi kadar gayretli olmustu.” (L. Pistrak, The Grand Tactician: Khrushchev's Rise to Power, Londra, 1961, s. 185)
“L. G. Melnikov, Ukrayna'daki Ruslastirma politikasinin sorumlusu görülerek (Ukrayna- Editör) Merkez Komitesi Birinci Sekreterligi görevinden alindi.” (B. Levytsky, adigeçen yapit, s. 216-17)
Moskova'da Askeri Darbe (1953)
Ancak Haziran 1953’ün sonlarina gelindiginde Marksist-Leninistleri, doktorlarin aklanmasinin hakli olduguna ikna etme çabalarinin pek de basarili olmadigi belli olmustu. Stalin'in ölümünden sonra, bakanliklarin yeniden dagilimindan bu yana basinda Beria'nin bulundugu ve Marksist-Leninistlerin denetimi altindaki güvenlik kuvvetleri ‘doktorlar davasi’ni sorusturmaya devam ediyorlardi.
Revizyonist komplocularin kendilerini güvende hissetmelerinin, Beria'nin ve onun güvenlik kuvvetleri içindeki Marksist-Leninist çalisma arkadaslarinin ivedi bir biçimde etkisizlestirilmesini gerektirdigi açikti.
Beria'nin tutuklanmasindan birkaç gün sonra, yani 10 Temmuz 1953’de Pravda’da yayimlanan bir basyazi tutuklamanin gerçek nedenini, yani Beria'nin Merkez Komitesi’nin ve Sovyet hükümetinin ‘bazi yasadisi ve keyfi eylemleri’ düzeltmeyi amaçlayan yönergelerini ‘kasitli olarak engelledigi’ ve ‘çarpitmaya çalistigi’ (ni- G. A.) açikladi; Beria'nin ‘yargilanmasi’ sirasinda belirtilmeyen bu neden ‘doktorlar davasi’nin (sorusturulmasindan- G. A.) baska bir sey degildi:
“Bazi yasadisi ve keyfi eylemlerin açikliga kavusturulmasi amaciyla Merkez Komitesi ile Sovyet hükümetinin yönergelerini yasama geçirmekle görevlendirilen... Beria bu yönergelerin uygulanmasini kasitli olarak engelledi ve bir takim hususlarda onlari çarpitti.” (Pravda, 10 Temmuz 1953, B. Nicolaevsky, adigeçen yapit, s. 147)
Haziran 1953'ün sonlarina dogru revizyonist komplocular birkaç gün boyunca Politbüro'nun diger öndegelen üyeleriyle görüserek onlara, Beria'nin yabanci emperyalist devletlerin usagi oldugu ve Parti liderligine karsi bir darbe planladigi yolundaki asilsiz öyküyü anlattilar. Krusçov bu savini revizyonist Grigori Kaminski'nin, Subat 1937'deki Merkez Komitesi plenumunda yaptigi ve Beria'nin (bir zamanlar- G. A.) karsi-devrimci Müsavat Partisi'nin ajani oldugu yolundaki kanitlanmamis suçlamalara nasil dayandirdigini söyle anlatmisti:
“1937'de yapilan bir Merkez Komitesi plenumunda, Saglik Koruma eski Halk Komiseri Kaminski, Beria'nin Müsavat'in istihbarat örgütü hesabina çalistigini söylemisti.” (N. S. Khrushchev (1971), s. 65) Müsavat Partisi,
“Azeri burjuvazisi ve toprakagalarinin, 1912'de kurulmus... Türk ve daha sonra Ingiliz müdahalecileri tarafindan desteklenmis milliyetçi bir partisi”ydi. (Not, J. V. Stalin, Works, Cilt 5, Moskova, 1953, s. 417)
Krusçov,
“Kaminski'nin söyledigi gibi onun (Beria'nin- Editör) Müsavatçilarin ajani olduguna rahatlikla inanabilirdim; ancak Kaminski'nin suçlamalari hiçbir zaman dogrulanmamisti... Biz sadece sezgilerimizin gösterdigi dogrultuda ilerliyorduk” (N. S. Khrushchev (1971), s. 333) derken bunu (suçlamalarin kanitlanmamis oldugunu- G. A.) kabul etmektedir.
Fakat o, ‘Beria'nin sorgulanmak üzere gözaltina alinmasi’ fesadina Georgi Malenkov ile Viyaçeslav Molotov'un destegini sagladigini ileri sürmektedir:
“Malenkov'u bir köseye çektim ve ona,... 'Kuskusuz Beria'nin Parti-karsiti bir konumda oldugunu görmüs olmalisin. Onun yaptiklarini kabul etmemeliyiz.
“Sonunda Malenkov'la görüs birligine vardik. (Buna- G. A.) sasirdim ve sevindim.
“Daha sonra Malenkov Yoldas ve ben, Molotov Yoldasla görüsmemiz gerektigi konusunda anlastik... Molotov'a Beria'nin nasil biri oldugunu ve onun Parti liderligine karsi çevirdigi dolaplari engellemedigimiz takdirde Parti'nin ne türden bir tehlikeyle karsi karsiya kalacagini anlattim. Beria'nin, Cumhuriyetlerde milliyetçi gerilimleri siddetlendirme yolundaki planini daha simdiden eylem alanina geçirdigini ona daha önce anlatmistim...
“Dedim ki:... 'Belki onu sorusturma amaciyla gözaltina almamiz gerektigini düsünüyorsundur. Beria'ya karsi herhangi bir cezai kovusturma baslatilmadigi için ‘tutuklama’dan ziyade ‘gözaltina alma’dan sözettim... Molotov'la görüs birligine vardik ve ayrildik.” (N. S. Khrushchev (1971), s. 330, 331, 332, 333)
O daha sonra, Lazar Kaganoviç'i nasil kendi safina çektigini anlatmaktadir:
“Ona; Malenkov, Bulganin, Saburov ve benim ayni görüste oldugumuzu ve kendisi olmaksizin da çogunluga sahip bulundugumuzu söyledim. Kaganoviç hemen, 'Ben de sizinleyim' dedi.” (N. S. Khrushchev (1971), s. 334)
Ancak güvenlik kuvvetleri Marksist-Leninistlerin denetimi altindaydi ve Beria ile çalisma arkadaslarinin etkisizlestirilmesinde bunlara güvenilemezdi. Bu nedenle komplocular darbenin ordu tarafindan gerçeklestirilmesine karar verdiler:
“Prezidyum Koruma Birimi ona (Beria- Editör) sadikti. Bu yüzden, ordunun yardimini saglamaya karar verdik.” (N. S. Khrushchev (1971), s. 335-36)
“Ordu Beria’nin tutuklanmasinda rol aldi.” (J. Ducoli, adigeçen yapit, s. 58)
Krusçov komplocularin askeri darbenin gerçeklestirilmesini nasil, aralarinda Kiril Moskalenko ile Georgi Jukov’un da bulundugu bir grup revizyonist subaya emanet ettigini anlatir:
“Ilk basta Beria’nin gözaltina alinmasini, hava savunma komutani Moskalenko Yoldasla bes generale emanet ettik. Bu benim fikrimdi. Daha sonra, oturumdan bir süre önce Malenkov bu çevremizi, Maresal Jukov’u ve baska bazilarini da içine alacak biçimde genisletti. Bu, toplam onbir maresal ile general demekti. O günlerde Kremlin’e gelen bütün askeri personelin silahlarinin denetlenmesi zorunlu oldugundan Bulganin Yoldas’a generallerin silahlarini kendileriyle birlikte getirmelerini saglamasi direktifi verilmisti. Oturum sirasinda Moskalenko’nun grubunun ayri bir odada bizim çagirmamizi beklemesini ayarladik. Malenkov isaret verir vermez onlar toplanti yapmakta oldugumuz odaya gelecek ve Beria’yi gözaltina alacaklardi.” (N. S. Khrushchev (1971), s. 335-36)
Darbenin 24 Haziran 1953’de, Parti Merkez Komitesi Prezidyumu ile Bakanlar Konseyi Prezidyumunun ortak toplantisi sirasinda yapilmasi belirlenmisti. Krusçov –safdil Marksist-Leninistler de içinde olmak üzere- bu toplantida bulunanlara Kaminski’nin 1937’de yaptigi suçlamalari animsatti:
“(Kendilerine- G. A.) Merkez Komitesinin Subat 1937 plenumunda Grisa Kaminski yoldasin Beria’yi, Bakü Parti örgütü sekreteri oldugu sirada Müsavatçilarin istihbarat örgütü ve dolayisiyla Ingiliz istihbarat örgütü hesabina çalismakla suçlamis oldugunu animsattim.” (N. S. Khrushchev (1971), s. 339)
Sonunda Krusçov’un kendisi, Beria’nin bütün görevlerinden alinmasi
önerisinde bulundu:
“Son konusmanin ardindan sorun havada asili kalmisti. Uzun bir duraklama oldu. Durumun kötüye gittigini anladigim için Malenkov Yoldasa bir öneri sunmasi için söz almasini rica ettim. Önceden hazirladigimiz plan uyarinca ben Merkez Komitesi Prezidyumu’nun, Beria’yi görevlerinden almasini önerdim… Malenkov hâlâ panik halindeydi. Animsadigim kadariyla o benim önerimi oylamaya bile sunmadi. Bitisikteki odada beklemekte olan generallere isaret vermek için gizli bir dügmeye basti. Önce Jukov gözüktü. Ardindan Moskalenko ile digerleri içeri girdi. Malenkov zor isitilir bir sesle Jukov Yoldasa,
“ ‘SSCB Bakanlar Konseyi Baskani sifatiyla, kendisine yönelik suçlamalar sorusturulana kadar Beria’yi gözaltina almanizi rica ediyorum’ dedi.
“Jukov Beria’ya ‘Eller yukari!’ dedi.
“Moskalenko ve öbürleri, Beria’nin herhangi bir sey yapmaya kalkismasi olasiligina karsi tabanca kiliflarini gevsettiler… Sonradan baktigimizda (Beria’nin- G. A.) üzerinde silah olmadigini gördük.
“Beria derhal Malenkov’un, Bakanlar Konseyi binasinin bitisigindeki bürosunda silahli muhafaza altina alindi.” (N. S. Khrushchev (1971), s. 337-38)
Krusçov’un anilarini redakte eden Strobe Talbott suna isaret ediyor:
“Krusçov’un, Beria’ya karsi düzenlenen fesadin sürükleyici gücü oldugu yolundaki örtük savinin, genel olarak dogru oldugu kuskusuzdur.” (Not, S. Talbott, N. S. Khrushchev (1971), s. 321)
26 Haziran’da SSCB Yüksek Sovyeti, Beria’nin devlet aygitindaki görevlerinden alindigini dogruladi. Beria’nin Içisleri Bakani koltuguna, bu makami Stalin’in ölümünün ardindan yapilan yeniden düzenleme öncesinde elinde tutan gizli revizyonist Sergey Kruglov getirildi. (Pravda, 17 Aralik 1953, R. Conquest (1961), s. 440)
Revizyonist komplocular, (Beria’nin- G. A.) görevinden alinmasini kamuya açiklamadan önce, bu adimin neye isaret ettigini görecek düzeyde olanlardan kaynaklanabilecek muhalefetin önüne geçmek için gereken tüm önlemleri aldilar:
“26 Haziran 1953 aksami, Kantemirovskaya Tümenine bagli Kizilordu tanklari Moskova’ya girdiler ve… Mart ayinda (MVD birliklerinin- G. A.) tuttuklari mevzilere yerlestiler. Tanklar Belarus askeri bölgesinin piyade kuvvetleri tarafindan desteklenmekteydi.” (P. Deriabin, adigeçen yapit, s. 332)
10 Temmuz 1953’de,
“… ‘halk düsmani’ olarak nitelenen Basbakan Birinci Yardimcisi ve Içisleri Bakani Bay Lavrenti Beria’nin Komünist Partisi’nden çikarildigi ve bakanlik görevlerinden alindigi” (Keesing's Contemporary Archives, Cilt 9, s. 13,029) resmen açiklandi.
Krusçov üç yil sonra, SBKP’nin Subat 1956’daki 20. Kongresi’nde yapacagi konusmada,
“… ‘halk düsmani’ kavramini Stalin ortaya çikardi… Bu terim tüm devrimci mesruiyet normlarini çigneyen en acimasiz baski yöntemlerinin uygulanmasini olanakli kiliyordu” (N. S. Khruschchev (1956), s. 12) diyecekti.
Temmuz’un ilk birkaç haftasi içinde devlet güvenlik servisleriyle baglantili çok sayida öndegelen Marksist-Leninist tutuklanacakti. Lang’in anlatimiyla,
“Beria düserken, devlet sirlarina iliskin bilgileri nedeniyle, sag kalmalari kazananlar açisindan tehlikeli olabilecek olan çok sayida yüksek yetkiliyi de kendisiyle birlikte sürükledi.” (A. M. Lang, adigeçen yapit, s. 264)
Beria’yla birlikte tutuklananlar; hepsi de devlet güvenlik kuvvetleriyle yakindan baglantili Vladimir Dekanozov, Vsevolod Merkulov, Bogdan Kobulov, Sergey Goglidze, Pavel Mesik ve Lev Vlodzirmirski gibi Marksist-Leninistleri de içeriyordu.
Özetle, revizyonist komplocular,
“…ordunun da destegiyle liderleri,… Beria’yi temelli safdisi etmeyi basaran bir komploda birlestirebildiler.” (H. Carrere d'Encausse, Stalin: Order through Terror, Harlow, 1981, s. 193)
Gürcistan’da Askeri Darbe (1953-54)
14 Temmuz 1953’de, yani Beria’nin 26 Haziran’da ‘tutuklanmasi’ndan kisa bir süre sonra revizyonist komplocular, Nisan 1953’de meydana gelen degisiklikleri geri çevirmek ve orada bu tarihten önceki durumu -1951-52 yaniltmasiyla olusturulan revizyonist egemenlik durumunu- restore etmek için Gürcistan’da bir askeri darbe gerçeklestirmeye giristiler. Gürcistan Komünist Partisi Merkez Komitesi ile Tiflis Kent Komitesi’nin ortak toplantisinda gerçeklestirilen darbenin liderleri, adlari General Aleksey Antonov and Tümgeneral Pavel Efimov olan iki subaydi:
“Kara Kuvvetleri Generali, Transkafkasya Askeri Bölgesi Komutani ve Jukov’un dostu A. I. Antonov… Moskova’da Beria’nin tutuklanmasi haberinin açiklanmasindan kisa bir süre sonra harekete geçti. O, bir baska subay olan Tümgeneral P. I. Efimov’la birlikte Gürcistan (Komünist Partisi- G. A.) Merkez Komitesi ile Tiflis Parti Komitesi’nin ortak toplantisina katildi. Daha sonra bu ikincisi (Tümgeneral P. I. Efimov- G. A.)… Merkez Komitesi Bürosu üyeligine seçildi. Çok geçmeden orduya bagli baska subaylar da hükümet ve Parti aygitinda önemli mevkileri devraldilar.” (J. Ducoli, adigeçen yapit, s. 58)
Yeni siyasal konjonktürde Valeryen Bakradze ve diger bazi Gürcü liderler, revizyonist çogunlugun kervanina katilarak kendi mevkilerini kurtarmaya çalistilar. Zarya Vostoka 15 Agustos 1953 tarihli sayisinda Bakradze’nin, anilan toplantida yaptigi ve,
“… tabii simdi Beria’yi lanetledigi” (R. Conquest (1961), s. 146) konusmasini haber veriyordu.
New York Times’in söyledigi gibi,
“Bay Beria geçen Temmuz’da tasfiye edildiginde Bay Bakradze ile Bay Mirtakhulava Beria… kervanindan ayrilmaya kalkismislardi.
“Her ikisi de Gürcistan’in baskentinde yapilan toplantida ve geçen Agustos’ta Moskova’da yapilan Sovyetler Birligi Yüksek Sovyeti toplantisinda Bay Beria’ya saldirdilar.” (New York Times, 23 Eylül 1953, s. 16)
15 Agustos’ta Tiflis Radyosu Mgeladze, Rapava, Rukhadze ve Soniya’yi,
“… Beria’nin suç ortaklari” (R. Conquest (1961), s. 146) biçiminde niteledi.
“Bay Bakradze… Beria’nin adini, ‘Partiye ihanet ettiklerini’ ileri sürdügü Rukhadze, Mgeladze ve Çarkviani adlariyla iliskilendirdi.” (Keesing's Contemporary Archives, Cilt 9, s. 13,030)
Gürcistan (Komünist Partisi- G. A.) Merkez Komitesi’nin 14 Temmuz’da yapilan toplantisinda Marksist-Leninist Vla
dimir Dekanozov Gürcistan Içisleri Bakanligi görevinden alindi ve Parti’den uzaklastirildi:
dimir Dekanozov Gürcistan Içisleri Bakanligi görevinden alindi ve Parti’den uzaklastirildi:
“Önce Beria’nin polis görevi yapmakta olan arkadaslari ve daha sonra da eski polis arkadaslari hizla görevlerinden alindilar.” (R. Conquest (1961), s. 146)
“Beria’nin tutuklanmasinin açiklanmasindan sonra… 15 Temmuz’da, Tiflis’ten yapilan yayinda Bay Dekanozov’un, ‘Beria hainiyle’ isbirligi yaptigi gerekçesiyle Gürcistan Hükümeti ve Komünist Partisi’nden uzaklastirildigi duyuruldu.” (Keesing's Contemporary Archives, Cilt 9, s. 13,029-30)
“(Merkez Komitesi toplantisinin- Editör) temel gündemi Dekanozov’un… Parti’den uzaklastirilmasi karariydi.” (R. Conquest (1961), s. 146)
Dekanozov,
“hemen bunun arkasindan tutuklandi.” (R. Conquest (1961), s. 151)
Bu olaylari haber veren New York Times,
“… binlerce Gürcü komünistinin Beria’nin yandasi olduklari gerekçesiyle tasfiye edilme tehlikesiyle karsi karsiya bulunduklari” (New York Times, 16 Temmuz 1953, s. 8) öngörüsünde bulunuyordu.
Aleksey Yanuri adli bir baska revizyonist subay, Dekanozov’un ardili olarak Içisleri Bakanligina atandi:
“Vladimir Dekanozov’un ardili olarak Gürcistan Içisleri Bakanligina A. I. Yanuri atandi…
“Bay Yanuri Gürcistan’da ilk kez yüksek bir makama atanmaktadir.” (New York Times, 3 Agustos 1953, s. 6)
Bakradze ile digerlerinin, revizyonistlerin safina geçmek suretiyle mevkilerini koruma girisimi basarisizlikla sonuçlandi. 20 Eylül 1953’de, Gürcistan Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin, Moskova’dan gelen SBKP Merkez Komitesi Sekreteri Nikolay Satalin’in baskanliginda yapilan Plenumu, Bakradze’yi Gürcistan Basbakanligindan ve Mirtskhulava’yi da Gürcistan Komünist Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreterliginden aldi:
“Geçen Nisan’dan bu yana hükümetin basinda bulunan Valeryen M. Bakradze sayginligini lekelenmek suretiyle görevinden alindi ve yerine… G. D. Cavakhisvili atandi” (New York Times, 23 Eylül 1953, s. 1) ve bir baska subay - Vasili Mjavanadze- (Parti’nin- G. A.) yeni Birinci Sekreterligine seçildi:
“Gürcistan Komünist Partisi Birinci Sekreterligi makami, Eylül 1953’de bu göreve yeni bir kisinin –Kizilordu’dan emekli Tuggeneral Vasili P. Mjavanadze- seçilmesiyle dolduruldu.” (D. M. Lang, adigeçen yapit, s. 264)
Ducoli, ordunun yeni Gürcü liderligi içindeki rolüne isaret ediyor:
“Büroda (Gürcistan Komünist Partisi Merkez Komitesi Bürosu- Editör) ordunun üç temsilcisi bulunuyordu: Birinci Sekreter Mjavanadze, MVD’nin basi Yanuri ve Transkafkasya Askeri Bölgesi Komutani Antonov.” (J. Ducoli, adigeçen yapit, s. 59)
25 Eylül 1953’de (Bakradze’nin görevinden alinmasindan bes gün sonra),
“… üç Gürcü Bakanin – Baramiya (Tarim ve Iase Bakani), Çaureli (Kültür Bakani) ve Tsukulidze (Egitim Bakani)- daha görevlerinden alindigi açiklandi… (Baramiya Nisan 1952’de, ‘burjuva milliyetçiligi’ ve ‘ideolojik sapma’yla suçlanarak Gürcistan Komünist Partisi Ikinci Sekreterligi makamindan uzaklastirilmis, ancak bir yil sonra Beria’nin destegiyle görevine geri getirilmisti).” (Keesing's Contemporary Archives, Cilt 9, s. 13,468)
Ertesi ay (Ekim 1953) revizyonist mühendis ve jeolog Givi Cavakhisvili yeni basbakan olarak seçildi:
“29 Ekim 1953’de 41 yasindaki mühendis ve jeolog Givi Cavakhisvili Gürcistan Cumhuriyeti Basbakanligina seçildi.” (D. M. Lang, adigeçen yapit, s. 264)
Ve 17 Ocak 1954’te Tiflis’ten yapilan yayinda,
“…Vilian Zodelava’nin Gürcistan Sovyet Cumhuriyeti Basbakan Birinci Yardimciligi makamindan alindigi açiklandi.” (Keesing's Contemporary Archives, Cilt 9, s. 13,468)
Conquest,
“… Beria’nin atadiklarinin (=Marksist-Leninistlerin- Editör) hiçbirinin yeniden herhangi bir makama getirilme”diklerini (R. Conquest (1961), s. 147) kaydetmektedir.
‘Mingrelya Olayi’ (1953)
Sovyet revizyonist mitolojisinde 1953’de Gürcistan’da olup bitenler ‘Mingrelya Olayi’ olarak anilagelmistir. Mingrelya, Gürcistan’in Karadeniz’e bitisik olan parçasidir; (‘Mingrelya Olayi’- G. A.) sözünün kullanilmasi ise, anlasilan bu olaylara adi karisan öndegelen kisilerin Mingrelya’dan olmalarindan ileri gelmektedir:
“ ‘Mingrelya’ komplosu derken bu çok küçük bölgenin degil, bir bütün olarak Gürcistan’daki nüfuzlu kisilerin kastedildigi açiktir… Beria’nin kendisi gibi… Baramiya, Rapava, Soniya ve Zodelava da hep Mingrelya’dandilar.” (R. Conquest (1961), s. 140)
Nikita Krusçov, SBKP’nin Subat 1956’da yapilan 20. Kongresi’nde ‘Mingrelya Olayi’ni bir adli hata örnegi olarak tanimlarken onu, hiç kusku yok ki bilerek, kendisi ve revizyonist komplocu arkadaslari tarafindan tezgâhlanmis ve Nisan 1953’de Marksist-Leninistler tarafindan sergilenmis ve düzeltilmis olan 1953’ün yaniltma saldirisiyla karistirmaktadir. O 1951-52 olayinin Gürcü Parti liderlerine karsi yöneltilen asilsiz ‘milliyetçilik’ suçlamalariyla baglantili oldugunu belirtiyor; ancak bu suçlamalarin Stalin tarafindan baslatildigi yolundaki o zaman da ileri sürülen asilsiz savi yineliyor:
“Sözümona Gürcistan’da bulundugu ileri sürülen Mingrelya milliyetçi örgütleri olayi… ögreticidir. Bilindigi gibi SBKP Merkez Komitesi, Kasim 1951’de ve Mart 1952’de bu olaya iliskin kararlar almisti.
“Stalin bu kararlari kisisel olarak dikte ettirmisti. (Bu kararlarda- G. A.) bir çok sadik komüniste karsi ciddi suçlamalar yapiliyordu. Çarpitilmis belgelere dayanilarak Gürcistan’da, emperyalist devletlerin destegiyle bu Cumhuriyet’te Sovyet iktidarinin yikilmasini amaçlayan sözümona milliyetçi bir örgütün varligi kanitlanmisti.
“Gürcistan’da bazi sorumlu Parti ve Sovyet isçileri bu baglamda tutuklanmislardi. Daha sonra kanitlandigi gibi bu, Gürcistan Parti Örgütüne yöneltilmis bir karaçalmaydi.
“Bir çok diger cumhuriyette oldugu gibi Gürcistan’da da zaman zaman burjuva milliyetçiliginin belirtilerine rastlandigini biliyoruz…
“Daha sonra ortaya çikmis oldugu gibi Gürcistan’da herhangi bir milliyetçi örgüt yoktu.
“Binlerce insan inatçiligin ve yasatanimazligin kurbani oldular.
“Bütün bunlar, Gürcülerin ‘Gürcü ulusunun büyük oglu’ diye anmayi sevdikleri Stalin’in ‘babacan’ liderligi kosullarinda oldu.” (N. S. Khrushchev (1961), s. 60, 61-62)
Beria’nin ‘Yargilanmasi’ (1953)
Lavrenti Beria’nin ve güvenlik kuvvetleriyle baglantili alti Marksist-Leninist yoldasinin ‘yargilanmasina’, 18-23 Aralik 1953’de SSCB Yüksek Mahkemesinde baslandi. Beria ile birlikte yargilananlar sunlardi:
Vladimir Dekanozov; kisa bir süre öncesine kadar Gürcistan Içisleri Bakani,
Sergey Goglidze; Gürcistan Içisleri eski Halk Komiseri ve kisa bir süre öncesine kadar SSCB Içisleri Bakanligi görevlisi,
Bogdan Kobulov; Gürcistan Içisleri eski Halk Komiser Yardimcisi,
Vsevolod Merkulov; SSCB Devlet Güvenligi eski Bakani, kisa bir süre öncesine kadar SSCB Devlet Denetim Bakani,
Pavel Mesik; SSCB Içisleri Bakanligi eski görevlisi, kisa bir süre öncesine kadar Ukrayna Içisleri Bakani ve
Lev Vlodzimirski; SSCB Içisleri Bakanligi Özellikle Önemli Davalari Sorusturma Bölümü eski Baskani.
‘Yargilama’da mahkeme baskani olan Maresal Ivan Konev’in atanmasi hakkinda New York Times su yorumu yapmisti:
“Maresal Ivan Konev’in mahkeme baskani sifatiyla tasidigi rolün,.. en üst düzey Sovyet askeri liderlerinin siyasal gücünün bu aralar büyük ölçüde artisinin en belirgin göstergesi oldugu anlasiliyor.” (New York Times, 24 Aralik 1953, s. 1) Ayni gazete bir yil sonra ise sunu kaydediyordu:
“Beria’yi yargilayan ve mahkûm eden dört üst düzey yargicin üçü ordu mensubuydu.” (New York Times, 25 Aralik 1954, s. 3)
Dahasi revizyonist komplocular, Ukraynali revizyonist hukukçu Roman Rudenko’yu yeni Bassavci olarak atamislardi:
“Bassavciya… hiçbir biçimde güvenmiyorduk… Bu yüzden onu kovduk ve yerine Rudenko Yoldasi getirdik.” (N. S. Khrushchev (1971), s. 339)
Beria’nin,
“… 1919’da… Ingiliz istihbarat örgütlerinin denetimi altinda faaliyet gösteren Azerbaycan’daki karsi-devrimci Müsavat Hükümetinin istihbarat örgütünde görev almayi kabul ederek ihanet suçu isledigi” ileri sürülüyordu.” (“Report of Trial of L. P. Beria”/ “Beria’nin Yargilanmasina Iliskin Haber”, Pravda, 24 Aralik 1953, R. Conquest (1961), s. 445)
Saniklarin hepsi de,
“… onurlu kadrolari, NKVD/MGB/MVD organlarindaki resmi konumlarini kullanarak yok etmek amaciyla son derece agir bir dizi suç isle”mekle (“Report of Trial of L. P. Beria”, adigeçen yapit, s. 446),
“… iktidari ele geçirmek… kapitalizmi ve burjuvazinin egemenligini restore etmek amaciyla Anayurda ihanet etmek ve yabanci sermayenin çikarlari dogrultusunda faaliyet göstermekle…” (“Report of Trial of L. P. Beria”, adigeçen yapit, s. 444-45)
Ve,
“Sergo Orjonikidze’ya karsi kriminal bir entrika kavgasi sürdürmekle” (“Report of Trial of L. P. Beria”, adigeçen yapit, s. 442) suçlandilar.
Orjonikidze davasi daha önceki bir bölümde ele alinmisti.
Saniklarin hepsi de suçlu bulundu ve kursuna dizilmek suretiyle ölüm cezasina mahkûm edildi; mahkûmiyet cezalari 23 Aralik 1953’de yerine getirildi.
Saniklarin hepsinin de,
“… suçlarini kabul ettikleri” (“Report of Trial of Beria”, adigeçen yapit, s. 446) belirtilmekteydi.
Ancak bu sözlerin kaynagi komplocularin kendilerinden ibaretti; çünkü,
“… durusma kamuya kapali yapilmisti.” (New York Times, 24 Aralik 1953, s. 1)
Aslina bakilirsa Nicolaevsky, Beria’nin,
“… herhangi bir itirafta bulunmaksizin kapali kapilar ardinda yargilanmis” (Nicolaevsky, adigeçen yapit, s. 120) oldugunda diretmektedir.
Arnavut lider, Marksist-Leninist Enver Hoca ise Arnavutluk’taki bir Sovyet askeri danismaninin Arnavutlara, kendisinin Beria’nin ‘yargilanmasi’na tanik oldugunu ve Beria’nin ‘itirafta bulunmak’ bir yana mahkemede kendisini çok kararli bir biçimde savundugunu ve bütün suçlamalari çürüttügünü söyledigini dogrulamaktadir:
“Adinin Sergatskov oldugunu sandigim general Tirana’ya, Sovyet askeri danismani olarak geldiginde bize Beria’nin yargilanmasi konusunda da bir seyler anlatti. O bize, Beria’nin sözümona kendisine karsi kibirli bir tarzda davrandigi yolunda ifade vermek için tanik olarak mahkemeye çagrildigini söyledi. Sergatskov, bu olay baglaminda yoldaslarimiza gizli olarak sunu söyledi: ‘Beria mahkemede kendisini çok kararli bir biçimde savundu; suçlamalarin hiçbirini kabul etmedi ve bunlarin hepsini çürüttü.’ ” (E. Hoxha (1984), s. 31)
Bir çok Batili yorumcu, Beria’ya ve onunla birlikte yargilanan saniklara yöneltilen suçlamalarin yargi cinayeti için bir bahaneden baska bir sey olmadigini kabul etmektedir. Stalin’in, Beria’dan hoslanmayan ve onu kötüleyen öykülerin hepsine inanma egiliminde olan kizi Svetlana bile su tanikligi yapmaktadir:
“Beria’nin ‘yargilanmasi’… herhangi bir kanit olmaksizin sahnelenmisti.” (S. Alliluyeva (1969), s. 375)
Nicolaevsky, Beria’nin ‘yabancilarin ajani’ oldugu yolundaki savlar hakkinda,
“… en küçük bir kanit parçasi bile gösterilmemis” (B. Nicolaevsky, adigeçen yapit, s. 145) olduguna isaret etmektedir.
Lang ise, Beria ile onun Marksist-Leninist yoldaslarinin, ‘kapitalizmi restore etme’ye kalkismak suçuyla yargilanmalarini alaya almaktadir:
“Bu kisiler ve onlarla birlikte idam edilenler Beria ile birlikte, kapitalizmi ve burjuvazinin iktidarini restore etmek için isçilerin ve köylülerin Sovyetik rejimini yikmak amaciyla komplo kurmakla suçlanmislardi. Bu suçlamalarin ciddiye alinacak bir yani yoktur.” (D. M. Lang, adigeçen yapit, s. 264)
Melnikov’un Yeniden Ortaya Çikisi (1953-57)
Gizli revizyonistler, Beria’nin tutuklanmasindan sonra çalisma arkadaslari Leonid Melnikov’un ‘sayginliginin geri verilmesi’nde bir sakinca kalmadigi kanisina vardilar.
“Melnikov daha sonra yeniden ortaya çikti ve bir kez daha yükseltildi. Beria’nin devrilmesinden birkaç hafta sonra Melnikov, Sovyetler Birligi’nin Romanya Elçiligine atandi; o, Nisan 1955’te… Moskova’ya geri çagrildi ve Kömür Endüstrisi Isletmeleri Bakani yapildi; Haziran 1957’ye gelindiginde ise o, Devlet Planlama Komisyonu Baskani ve Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Konseyi Baskan Birinci Yardimcisi (Basbakan Birinci Yardimcisi- Editör) idi. Böylece Krusçov, Ukrayna’nin kötü ünlü Ruslastiricisini bir Müslüman Cumhuriyetin taninmis yerel liderinin yerine geçirmis oldu.” (L. Pistrak, adigeçen yapit, s. 185)
Abakumov’un Yargilanmasi (1954)
14-17 Aralik 1954’te, Marksist-Leninist Devlet Güvenlik eski Bakani Viktor Abakumov Leningrad’da, baskanligini Yarbay E. L. Zeidin’in yaptigi SSCB Yüksek Mahkemesine bagli Askeri Kollegyum tarafindan yargilandi. Abakumov’un yanisira (mahkeme önüne çikarilan diger- G. A.) saniklar sunlardi:
MGB’nin Özellikle Önemli Davalar Sorusturma Bölümü eski direktörü A. G. Leonov;
Özellikle Önemli Davalar Sorusturma Bölümü eski Baskan Yardimcilari V. I. Komarov and M. T. Likhaçev;
SSCB Devlet Güvenligi Bakanligi eski üyeleri I. A. Çernov and I. M. Broverman.
Saniklar,
“… Beria’nin isledigi suçlarin aynini islemekle” (Pravda ve Izvestia, 24 Aralik 1954, s. 2, Current Digest of the Soviet Press, Cilt 6, Sayi: 49 (19 Ocak 1955), s. 12) suçlanmaktaydilar.
Abakumov ise özellikle,
“… pek çok Parti ve Sovyet görevlisinin nedensiz bir biçimde tutuklandigi ve haksiz bir biçimde devlete karsi çok agir suçlar islemekle suçlandigi ‘Leningrad davasi’ni tezgâhlamakla” (Pravda ve Izvestia, adigeçen yapit, s. 12) suçlanmaktaydi.
Mahkeme bütün saniklari suçlu buldu. Çernov bir çalisma kampinda 15 yil, Broverman ise gene bir çalisma kampinda 25 yil geçirmeye mahkûm edilirken Abakumov, Leonov, Komarov ve Likaçev kursuna dizilmek suretiyle idama mahkûm edildiler.
Ryumin’in ‘Yargilanmasi’ (1954)
Daha önce söylenmis oldugu gibi, ‘Doktorlar Davasi’nin sorusturulmasindan resmen sorumlu Devlet Güvenligi Bakani Semyon Ignatyev iken Mikhail Ryumin ise sadece onun yardimcisi statüsündeydi.
Fakat Ryumin’in Marksist-Leninist olmasina karsilik, revizyonist komplonun üyelerinden biri olmasi yüzünden Ignatyev sorusturmaya gönülsüz bir biçimde katilmisti. Bunun sonucu olarak, komplocularin her ikisine biçtigi akibet birbirinden çok farkli oldu.
Ryumin 5 Nisan 1953’de, yani doktorlarin aklanmasindan iki gün sonra tutuklandi. (Pravda, 6 Nisan 1953, s. 1)
Georges Bortoli bu konuda su yorumu yapiyor:
“Olayin esas sorumlulugunu eski bakan Ignatyev’den ziyade onun omuzlarina yikmak uygun düsüyordu. Ignatyev Krusçov’a sadikti ve Krusçov da onu bütün gücüyle savundu.” (G. Bortoli, adigeçen yapit, s. 186-87)
Bununla birlikte Ryumin’in yargilanmasina –tutuklanmasindan 15 ay sonra- Temmuz 1954’te baslanabildi:
“Ryumin’in tutuklanmasindan 15 ay sonrasina kadar yargilanmamasi, onun güçlü savunucularinin oldugunu gösteriyordu. Hatta bunlarin çok etkili kisiler olmus olmasi gerekir…
“Haziran (1954- Editör) Plenumunda Ryumin davasi etrafinda gerçek bir savasim yasandi ve onun infazi orada karara baglandi.” (B. Nicolaevsky, adigeçen yapit, s. 154-55, 156)
Ryumin’in yargilanmasi alti gün- 2 Temmuz 1954’ten 7 Temmuz 1954’e kadar- sürdü:
“2-7 Temmuz 1954’te SSCB Yüksek Mahkemesine bagli Askeri Kollegyum M. D. Ryumin davasini inceledi.” (Pravda, 23 Temmuz 1954, R. Conquest (1961), adigeçen yapit, s. 447)
(Mahkeme- G. A.) sürecine iliskin rapor onun (Ryumin’in- G. A.), ‘Doktorlar Davasi’ni tezgâhlamakla suçlandigini berrak bir biçimde ortaya koymustu:
“Ryumin, Kidemli Sorusturmaci ve daha sonra eski Devlet Güvenligi Bakanligi Özellikle Önemli Davalari Sorusturma Bölümü Baskani makamlarindaki çalismasi sirasinda…, provokatif davalarin tezgâhlanmasina ve aralarinda öndegelen saglik isçilerinin bulundugu bazi Sovyet yurttaslarinin haksiz yere tutuklanmasina dayanak olusturan sahte sorusturma materyallerini üretmekle ugrasti.” (Pravda, 23 Temmuz 1954, adigeçen yapit, s. 447)
Ancak bu biraz tuhaf bir biçimde,
“… RSFSC Ceza Yasasi’nin 58-7. maddesinin öngördügü suç” (Pravda, 23 Temmuz 1954, adigeçen yapit; s. 447) olarak tanimlanmisti.
Fakat, RSFSC Ceza Yasasi’nin 58. maddesinin 7. paragrafi ekonomik sabotajla ilgiliydi!
“58. maddenin 7. paragrafinin… Ryumin’in doktorlarin tutuklanmasi baglamindaki faaliyetiyle hiçbir ilgisi bulunmamaktadir… Bu paragrafin Ryumin’in ‘doktorlar komplosu’ndaki rolü için uygulanmasi olanaksizdir.” (B. Nicolaevsky, adigeçen yapit, s. 149)
Nicolaevsky açiklamasinda Ceza Yasasi, kanitlari çarpitma (suçunu- G. A.) sadece bes yila kadar özgürlügünden yoksun birakmayla cezalandirabilirken ‘ekonomik sabotaj’ (suçunun- G. A.) cezasinin idam olduguna isaret etmektedir. (B. Nicolaevsky, adigeçen yapit, s. 149)
Mahkeme,
“… Ryumin’i en agir cezaya –kursuna dizilmek suretiyle ölüm- çarptirdi. Hüküm yerine getirildi.” (Pravda, 23 Temmuz 1954, R. Conquest (1961), s. 448)
Adam Ulam olaylarin seyrini söyle özetliyor:
“Temmuz 1954’te yapilan gizli durusma sonrasinda Ryumin kursuna dizildi.” (A. B. Ulam, adigeçen yapit, s. 736)
Bakan Ignatyev’in yazgisiysa çok farkli oldu. O sadece
“… siyasal körlük ve ihmal”den (Pravda, 6 Nisan 1953, Y. Rapoport, adigeçen yapit, s. 189-90) ötürü elestirildi.
Ve Conquest’in söyledigi gibi onun,
“… sadece rütbesi indirildi.” (R. Conquest (1961), s. 208)
7 Nisan’da (Ryumin’in tutuklanmasindan iki gün sonra) Ignatyev’in,
“… SBKP Merkez Komitesi Sekreteri görevinden ayrildigi” (Pravda ve Izvestia, 7 Nisan 1953, s. 12, Current Digest of the Soviet Press, Cilt 5, Sayi: 11 (25 Nisan 1953), s. 4) duyuruldu.
Bu tutum farkliliginin nedeni, revizyonist komplonun aktörlerinden biri olan Ignatyev’in,
“… Krusçov tarafindan koruma altina alinmis olmasiydi.” (R. Conquest (1961), s. 181)
Bundan ötürü Ignatyev’in ‘gözden düsmesi’ çok kisa sürdü. Birkaç ay sonra, yani Subat 1954’te Ignatyev,
“… Baskir Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Parti Birinci Sekreterligine atandi.” (S. Wolin & R. M. Slusser, adigeçen yapit, s. 56)
“Krusçov… Ignatyev’i kanatlari altina aldi ve tasrada da olsa ona Parti aygiti içinde önemli bir yer verdi.” (B. Nicolaevsky, adigeçen yapit, s. 128)
“Ignatyev Baskir Özerk Cumhuriyeti Partisi Birinci Sekreterligine atandi. Böylelikle Krusçov rejimi kosullarinda, bir Müslüman cumhuriyet daha, kariyeri baska milliyetler ve irklara pek de sempatisi olmayan bir Büyük-Rus’un yönetimi altina girmis oldu.” (L. Pistrak, adigeçen yapit, s. 187)
Anna Louise Strong’un Sayginliginin Geri Verilmesi (1955)
Kötü ünlü istihbarat görevlisi, Amerikan gazeteci Anna Louise Strong 14 Subat 1949’da tutuklanmisti.
“Bayan Strong Sovyetler Birligi’ne karsi casusluk ve yikici faaliyet yürütmekle suçlandi. Kendisinin birkaç gün içinde sinirdisi edilecegi bildirilmistir.” (New York Times, 15 Subat 1949, s. 1)
Sovyet revizyonistleri 1955’de ABD ile yakinlasma arayisi içine girdiklerinde, Strong’un 1949’da sinirdisi edilmesini saglayan ‘sahte’ kanitlari ‘hazirladiklarini’ ileri sürdükleri Beria ile Abakumov’u günah keçisi haline getirdiler.
4 Mart 1955’de,
“… Anna Louise Strong… Sovyetler Birligi aleyhine casusluk yaptigi yolundaki suçlamalardan resmen aklandi… Bayan Strong’un hatali bir biçimde tutuklanmasindan Lavrenti P. Beria… ve Viktor S. Abakumov sorumlu tutuldu.” (New York Times, 5 Mart 1955, s. 1)
Tito’nun ‘Sayginliginin Geri Verilmesi’ (1955)
Ayni sekilde Sovyet revizyonistlerinin, Marksist-Leninist Komünist Enformasyon Bürosu’nun 1948-49’da Yugoslav revizyonizmini mahkûm eden kararini geçersiz kilmaya karar vermeleri üzerine Krusçov bu amaçla Mayis 1955’de Belgrad’i ziyaret etti:
“O, geçmisteki ‘rahatsizlik’lardan ötürü özür dilemekle kalmadi; bunlari Lavrenti Beria ile Viktor Abakumov’un ‘yakistirma’sina bagladi.” (New York Times, 27 Mayis 1955, s. 1)
Rapava-Rukhadze Davasi (1955)
Eylül 1955’de Tiflis’te toplanan ve baskanligini Tuggeneral Çertkev’in yaptigi SSCB Yüksek Mahkemesine bagli Askeri Kollegyum, (Gürcistan Içisleri eski Halk Komiseri) Avksenti Rapava’yi, (Gürcistan Devlet Güvenligi eski Bakani) Nikolay Rukhadze’yi ve daha önceleri Gürcistan güvenlik kuvvetleri ile baglantili olan alti diger sanigi yargiladi. Bu saniklar,
“… anayurda ihanet, terörist eylemler ve karsi-devrimci örgütlere üyelik”le (Tiflis Radyosu, 22 Kasim 1955, R. Conquest (1961), s. 450) suçlandilar.
Tabii Rukhadze, terörist doktorlarin aklanmasiyla baglantili 1951-52 Gürcistan yaniltmasinin tersine çevrilmesi manevrasina kurban edilmis ve bu manevralarin (basarisi için- G. A.) gözden çikarilmisti.
‘Beria’nin suç ortaklari’ olmakla suçlanan saniklara yüklenen suçlar arasinda,
“… Beria’nin uzun yillardir, taninmis devlet adami Sergo Orjonikidze’ye karsi çevirdigi entrikalarin” (Tiflis Radyosu, 22 Kasim 1955, R. Conquest (1961), s. 450) aktif bir ögesi olmak ve,
“… Transkafkasya Bölge Parti Komitesi eski Sekreteri Mamia Orakhelasvili’ye ve onun karisi ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Egitim eski Halk Komiseri Maryam Orakhelasvili’ye karsi terörist eylemler” (Tiflis Radyosu, 22 Kasim 1955, R. Conquest (1961), s. 450) gerçeklestirmek de bulunuyordu
Conquest sunu kaydetmektedir:
“Eylül 1955’te görülen Rapava-Rukhadze davasi, bir kez daha Orjonikidze’den sözetti; 16 Aralik 1937’de görülen Yenukidze-Karakhan davasinda kursuna dizilen ve basini Orakhelasvili’nin çektigi bir dizi Gürcü’nün sayginligini geri verdi.” (R. Conquest (1961), s. 274)
Orjonikidze, Orakhelasvili’ler, Yenukidze ve Karakhan’in durumlari daha önceki bir bölümde ele alinmis bulunmaktadir.
Saniklardan biri on yil, bir digeri yirmi yil hapis cezasina ve –aralarinda Rapava ve Rukhadze’nin de bulundugu geri kalanlar kursuna dizilmek suretiyle idam cezasina çarptirildilar.
Bagirov’un Yargilanmasi (1956)
Beria’nin ‘tutuklanmasi’nin ardindan, Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin Marksist-Leninist Sekreteri Mir Bagirov Temmuz 1953’de görevinden alindi ve kisa bir süre sonra da tutuklandi.
12-26 Nisan 1956’da Bagirov ve bes sözümona ‘suç ortagi’, Bakü’de Tuggeneral A. A. Çeptsov’un baskanliginda toplanan Yüksek Mahkemeye bagli Askeri Kollegyumda,
“Anayurda ihanet, terörist eylemler gerçeklestirme ve karsi-devrimci bir örgüte üye olma” (Bakinski Raboçi, 27 Mayis 1956, s. 2, Current Digest of the Soviet Press, Cilt 8, Sayi: 21 (4 Temmuz 1956), s. 12) (suçlamalariyla- G. A.) yargilandilar
Diger suçlamalarin yanisira,
“… Bagirov ve diger saniklarin, Beria ile suç ortaklarinin Sergo Orjonikidze’ye karsi çevirdikleri entrikalarda aktif olarak yer aldiklari” (Bakinski Raboçi, 27 Mayis 1956, s. 2, adigeçen yapit, s. 12) ileri sürüldü.
Orjonikidze davasi daha önceki bir bölümde tartisilmistir.
Saniklarin hepsi de suçlu bulundu. Saniklardan ikisi yirmibeser yil hapis cezasina, (aralarinda Bagirov’un da bulundugu) üçü ise kursuna dizilmek suretiyle idama mahkûm edildi.
Bagirov ‘davasi’, güvenlik kuvvetlerinin Marksist-Leninist liderlerine karsi islenen bir dizi adli cinayetin sonuncusuydu.
Çeviri Garbis Altınoğlu
Çeviri Garbis Altınoğlu
