İYİ BİR KARAR VE KÖTÜ BİR KONUŞMA
Yükseliş yılları
Birlik Yaygarasıyla Birliğin Çiğnenmesi Üzerine
Rusya’nın bütün sınıf bilinçli işçileri, Uluslararası Büro’nun Rus meseleleri üzerine kararını hiç kuşkusuz ilgi ve dikkatle karşıladılar. Bu kararın özü, bilindiği gibi, gerek sosyal-demokrat programı tanıyan, gerekse de programları sosyal-demokrat programla “uyum içinde olan” Rusya “işçi hareketinin tüm fraksiyonları”nın bir “genel görüş alışverişi”toplantısını örgütleme kararıdır.
Bu ikinci saptama, sadece Yagiello taraftarlarını değil, programlarının sosyal-demokrasinin programına “uyduğu”nu ya da onunla “uyum içinde bulunduğu”nu açıklamaya hazır her grubu kapsadığı için olağanüstü geniş kapsamlıdır. Yine de bu lastikli saptamanın hiçbir zararı yok, çünkü bir “görüş alışverişi” için, sosyal-demokrasinin tek tek gruplarının birleşmekistedikleri grupları bile dışarıda bırakmaksızın, katılımcıların bileşimini geniş kapsamlı tutmak arzu edilir bir şeydir. Uluslararası Sosyalist Büro’nun toplantısında iki planın sunulduğunu unutmamak gerekir: 1) Kautsky’nin , “bir genel görüş alışverişi düzenleme” planı, ve sadece bu. Tarafsız bir heyet önünde, yani Uluslararası Sosyalist Büro (USB) Yürütme Komitesi önünde yapılacak bir görüş alışverişi, durumun ne olduğunu ve farklılıkların ne kadar derin olduğunu gösterecektir. 2) Diğer plan, Rosa Luxemburg tarafından önerildi, fakat Kautsky’nin itirazlarından sonra onun tarafından yeniden geri çekildi; bu plan, “birleşik partinin yeniden tesisi amacıyla bir birleşme konferansı” öngörmekteydi.
Bu planın daha kötü olduğu kendiliğinden anlaşılır, çünkü –Rosa Luxemburg’un burada sadece, acıklı bir ünü olan “Tyszka çevresi”nin[99] “yeniden tesisini” gizliden gizliye işin içine sokmaya çabaladığını tamamen bir yana bırakırsak – ilkönce tam veriler toplanmak zorunda. Daha ihtiyatlı tutulan ve birlik sorununa, önceden bir “görüş alışverişi” yapılması ve eksiksiz belgelerin incelenmesiyoluyla daha sistematik yaklaşan Kautsky’nin planı kabul edildi.
Fakat, Büro’nun kararı haline gelen Kautsky’nin hazırladığı karardan, Kautsky’nin bir noktada korkunç şeyler iddia edecek kadar ileri giden konuşmasını ayırt etmek gerekir. Bu hususa kısaca değinmiştik, ancak şimdi “Vorwärts”in (Alman merkez organının) Kautsky’nin konuşması hakkındaki raporu, bizi bu önemli sorun üzerinde ayrıntılı biçimde durmaya zorluyor.
Rosa Luxemburg’a karşı çıkarak şöyle dedi Kautsky:
“Eski adlar kalmasına rağmen, eski Parti artık yok, fakat bu adlar yılların seyri içinde yeni bir içerik kazandı. Eski yoldaşları sadece Partileri eski adı taşımadığı için tez elden dışlamamak gerekir.”
Rosa Luxemburg, “Kautsky’nin Rus Partisi'nin ölmüş olduğu ifadesinin düşüncesizce edilmiş bir laf olduğu”nu söyleyerek itiraz ettiğinde, Kautsky sadece,
“sözlerinden sanki Rus sosyal-demokrasisinin ölmüş olduğunu açıkladığının anlaşılmasını protesto etmekle yetindi. O sadece eski biçimlerin kırıldığını ve yeni bir biçimin yaratılmak zorunda olduğunu söylemiştir.”
Resmi raporun sorunumuzla ilgili pasajları bunlar.
Kautsky’nin sosyal-demokrasinin ölmüş olduğunu söylemediği ve bunu söyleyemeyeceği çok açık. Fakat Parti'nin ortadan kaybolduğunu söyledi ve kendisine itiraz edilmesine rağmen bunu geri almadı!
İnanılmaz gibi geliyor, ama gerçek!
Kautsky’nin açığa vurduğu karışıklık inanılmaz ölçüde büyük. Hangi “eski yoldaşlar”ın dışlanmasından söz etti? Bay Potresov ve ortaklarının mı? Tasfiyeci şekilsizliği “onlarınPartisi” olarak mı niteledi?
Yoksa Kautsky, Rosa Luxemburg’un formülüyle dışlanan “PPS solu”nu mu kastetmekteydi? Fakat o zaman da “eski yoldaşlar” sözünü anlamak mümkün değil, çünkü PPS üyeleri Sosyal-Demokrat Parti kurulduğundan bu yana, 1898 yılından bu yana kesinlikle hiçbir zaman Sosyal-Demokrat Partili yoldaşlar olmamışlardır!
Bizim için iki yorum da eşanlamlıdır, çünkü birlik üzerine bir “görüş alışverişi”nden Tasfiyecileri dışlamak gerçekten de gülünçtür (aslında bütün mesele onlardan kaynaklanıyor), aynı şekilde PPS’in sol kanadını dışlamak da gülünç olurdu (soyut konuşulduğunda, Tasfiyecilerin – onlardan her şey beklenir! – sosyal-demokrat bir parti olmayan PPS ile kurdukları bölücü Blok’u kesin olarak savunması mümkündür). Her halükârda sadece Tasfiyeci bayların değil, onların müttefiklerinin de Parti'den ne istediklerini anlamak zorunludur.
Fakat Kautsky’nin, işi Büro önünde Rus Partisi'nin var olmadığını açıklamaya kadar vardırdığı tartışma götürmez bir gerçektir.
Kautsky işi nasıl bu korkunç şeylere kadar vardırabildi? Bunu anlamak için, Rus işçilerinin, Alman sosyal-demokrat basınını Rus meseleleri üzerine kimin bilgilendirdiğini bilmeleri gerekir. Almanlar yazdıklarında, görüş ayrılıkları sorununu genellikle geçiştiriyorlar. Alman sosyal-demokrat gazetelerinde Ruslar yazı yazdıklarında ise, ya “Leninistler”e karşı rezilce küfretmek amacıyla bütün yurtdışı grupçuklarının Tasfiyecilerle kurdukları bir ittifakı görüyoruz (1912 ilkbaharında “Vorwärts”de olduğu gibi), ya da herhangi bir Tyszkacının, Troçkistin ya da sorunu bilerek belirsizleştiren herhangi bir yurtdışı çevresi üyesinin yazı alıştırmasını. Yıllar boyunca tek bir belge, tek bir kararlar derlemesi, fikirlerin tek bir tahlili, gerçeklere ilişkin belge toplama yönünde tek girişim yok!
(Teoriyle ilgilendiklerinde materyal toplamayı ve bunları incelemeyi pekâlâ bilen) Alman Parti yöneticilerinin, kendilerine bilgi veren Tasfiyecilerin masallarını dinleyip bunları tekrarlamaktan utanmamalarından üzüntü duyuyoruz.
Kautsky’nin konuşması acınacak bir tuhaflık olarak kalırken, Büro’nun kararı hayata geçecektir.
