ULUSAL-TOPLULUKLAR YA DA "ÖZERKLEŞTİRME" SORUNU

["ÖZERKLEŞTİRME" ÜZERİNE NOTLAR]

ULUSAL-TOPLULUKLAR  YA DA "ÖZERKLEŞTİRME" SORUNU[93]

Resmen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği sorunu olarak adlandırılan o ünlü özerkleştirme sorununa, Rus işçilerinin yeterli etkinlikle ve kararlılıkla müdahale etmemiş olmaları konusunda çok ihmalkar davrandığımı sanıyorum. Geçen yaz bu sorun ortaya çıktığında ben hastaydım; ve daha sonra, sonbaharda, bana bu soruna müdahale etme fırsatını verecek olan iyileşmeme ve Ekim ve Aralık aylarındaki genel toplantılara[94] çok fazla güvenmiştim. Ama (bu sorunun ortaya çıktığı) Ekim Genel Toplantısına ve Aralıkta yapılmış olanlara katılamadım, ve böylece bu sorun, hemen tümüyle benim dışımda kaldı.

Kafkasya'dan gelen ve Gürcistan'daki durum konusunda bana bilgi veren Jerjinski yoldaş ile konuşacak kadar zaman bulabildim ancak. Zinovyev yoldaş ile de birkaç sözcük konuşma ve bu konudaki kaygılarımı belirtme olanağını da buldum. Gürcistan olayını "araştırmak" üzere MK tarafından gönderilen komisyonun başında bulunan Jerjinski yoldaşın bana söylediklerinden ancak büyük bir kaygıya kapılabilirdim. Jerjinski yoldaşın bana söylediği gibi, eğer olaylar Orjonikitze'nin maddi şiddet kullanmasına yolaçacak kadar gelişmiş ise, kendimizi ne büyük bir çıkmaz içine sokmuş olduğumuzu görebiliriz. Besbelli ki, tüm bu "özerkleştirme" işi kökten yanlış ve kötü bir biçimde zamanlanmıştı.

Birleşik bir aygıtın gerekli olduğu söyleniyor. Bu inanç nereden geliyordu? Bu, günlüğümün daha önceki bölümlerinden birinde belirtmiş olduğum gibi, çarlıktan aldığımız ve bir miktar Sovyet yağı ile yağladığımız o aynı Rus aygıtından gelmiyor mu?

Kuşkusuz, bu önlem, bu aygıtımızın kendi öz aygıtımız olduğu konusunda emin olduğumuzu söyleyebilene dek bir süre ertelenmeliydi. Ama şimdi mutlaka bunun tersini, kabul etmek zorundayız; kendimizin diye adlandırdığımız bu aygıt, gerçekte, henüz bize oldukça yabancıdır; bu, bir burjuya ve çarlık türlüsüdür ve öteki ülkelerin yardımları olmaksızın geçen beş yıl içersinde bundan kurtulma olanağı yoktu ve çünkü zamanımızın büyük bir bölümünde askeri çarpışmalarla ve açlığa karşı savaşımla "uğraşmaktaydık".

Pek doğaldır ki, bu koşullar altında, kendimizi onunla mazur gösterdiğimiz "birlikten çekilme özgürlüğü", halis Rus olanların, Büyük-Rus şoveninin, tipik Rus bürokratı gibi, özünde bir alçak ve müstebit olanın saldırısından, Rus olmayanları savunamayan bir kağıt parçası olacaktır. Sovyetin ve sovyetleşmiş işçilerin son derece az bir oranının, süte düşmüş sinek gibi, şoven Büyük-Rus ayaktakımının (sayfa 228) dalgası içersinde boğulacağından kuşku yoktur.

Bu önlemi savunmak için, Halk Komiserlerinin ulusal psikoloji ve ulusal eğitimle doğrudan ilgilenen ayrı organlar oluşturdukları söyleniyor. Ama orada şu soru ortaya çıkıyor: bu Halk Komiserleri tamamen bağımsız bir duruma getirilibilir mi? ve ikinci olarak: halis Rus zorbalarına karşı Rus olmayanlara gerçek bir güven sağlayacak önlemleri almakta yeterli titizliği gosterdik mi? Böyle önlemler alabilecekken ve almamız gerekirken, bu önlemleri aldığımız kanısında değilim.

Sanıyorum ki, Stalin'in aceleciliği ve katıksız yönetim sevdası, onun o ünlü "sosyal-milliyetçiliğe" karşı duyduğu kin ile birlikte burada vahim bir rol oynamıştır. Genel olarak siyasette, kin, en aşağılık şeydir.

Ayrıca, korkarım ki, şu "sosyal-milliyetçiler"in, "cinayeti"ni incelemek üzere Kafkasya'ya giden Jerjinski yoldaş, orada, halis Rus kafa yapısıyla hareket etmiştir (öteki ulusal-topluluklardan gelen ruslaşmış kimselerin bu Rus kafa yapısını aşırılaştırdığı, herkesçe bilinen bir gerçektir) ve onun komisyonunun tümünün yansızlığı Orjonikitze'nin kaba kuvvete başvurmasıyla yeterince ortaya çıkmıştır. Böylesine Ruslara özgü kaba kuvvet kullanılmasını hiç bir provokasyonun ve hatta hiç bir hakaretin haklı gösteremeyeceğini ve Jerjinski yoldaşın buna karşı yumuşak bir tutum takınmakla bağişlanmaz bir biçimde suçlu olduğunu sanıyorum.

Kafkasya'daki bütün yurttaşlar için yetkili olan Orjonikitze idi. Orjonikitze'nin, kendisinin ve Jerjinski'nin sözünü ettikleri aşırı alınganlığa kapılmaya hakkı yoktu. Tersine, Orjonikitze'nin, herhangi sıradan bir yurttaştan, ve "siyasal" bir suçla suçlanan bir kimseden ise hele hiç istenemeyecek bir soğukkanlılıkla hareket etmesi gerekirdi. Ve doğruyu söylemek gerekirse bu sosyal-milliyetçiler, siyasal bir suçla suçlanan yurttaşlardı ve onlara yüklenilen suç bir başka biçimde ifade edilemezdi. (sayfa 229)

Burada önemli bir ilke sorunu ile karşı karşıyayız; enternasyonalizm nasıl anlaşılmalıdır?

30 Aralık 1922

M. V. tarafından yazıya geçirilmiştir.LENİN

ULUSAL-TOPLULUKLAR YA DA "ÖZERKLEŞTİRME" SORUNU (DEVAM)

Ulusal sorun konusundaki yazılarımda genel olarak milliyetçilik sorununun soyut bir biçimde konuluşunun hiç bir yararı olmadığını söylemiştim. Ezen bir ulusun milliyetçiliği ile ezilen bir ulusun milliyetçiliği arasında, büyük bir ulusun milliyetçiliği ile küçük bir ulusun milliyetçiliği arasında zorunlu olarak bir ayrım yapmak gerekir.

İkinci türden milliyetçilik açısından, büyük bir ulusun mensupları olan bizler, tarihsel pratiğe, sayısız şiddet olaylarının hemen her zaman suçlusu olduk. Ayrıca, çoğu kez, farkında olmadan, şiddete başvurur ve başkalarına horgörüyle davranırız. Rus olmayanlara karşı nasıl davranıldığı konusunda Volga anılarımı, ve Polonyalıların nasıl Polyaçişkadan başka bir adla çağrılmadıklarını, Tatarlara nasıl Prens takma adı verildiğini, Ukraynalıların nasıl her zaman Hohollar ve Gürcü ve öteki Kafkas uluslarına mensüp olanların nasıl hep Kafkasyalılar diye adlandırıldıklarını anımsamak yeter.

İşte bundan ötürü, ezenlerin ya da (salt şiddetlerinden, salt büyük zorbalar olmalarından ötürü büyük olmalarına karşın) "büyük" uluslar diye adlandırılanların enternasyonalizmi, yalnızca ulusların biçimsel eşitliklerini kabul etmekle kalmamalı, ezen ulusun, büyük ulusun eşit olmayan (sayfa 230) davranışlarını da günlük uygulamada görülen eşitsizliği giderecek biçimde kucaklamalıdır. Bunu anlamayan bir kimse, ulusal soruna karşı gerçek proleter tutumu kavramamış demektir, görüşleri açısından henüz esas olarak küçük-burjuva görüşe sahiptir, ve bu yüzden de, burjuva görüş açısı düzeyine indiğinden kuşku yoktur.

Proleter için önemli olan nedir? Rus olmayanların proleter sınıf savaşımına mümkün olan en büyük güveni duyacakları konusunda kendisine güvence verilmesi, proleter için yalnızca önemli değil, aynı zamanda, mutlaka gereklidir. Bunu güvence altına almak için neye gerek vardır? Bunu yalnızca eşitlik formülü ile değil, "emperyalist" ulusun hükümetinin, başka soydan gelenlerde tarih boyunca doğurduğu güvensizliği, kuşkuyu, şikayetleri, şu ya da bu biçimde takınılacak bir tutumla ya da ödünlerle gidermek de gerekir.

Sanırım bunu, ayrıntılarıyla,bolşeviklere, komünistlere açıklamanın gereği yoktur. Gürcü ulusu sözkonusu olduğu kadarıyla, bu olayın bizi tipik bir durumla, gerçek proleter tutumun derin dikkati, anlayışlılığı ve uzlaşmaya hazır oluşunun bizim için bir zorunluluk haline getirdiği bir durumla karşı karşıya getirdiğini sanıyorum. Sorunun bu yanına kayıtsız kalan, ya da (bizzat kendisi asıl ve gerçek "sosyal-milliyetçi" ve hatta kaba bir Büyük-Rus zorbası olduğu halde) dikkatsizce sağa sola "sosyal-milliyetçi" suçlamaları yağdıran bu Gürcü, özünde proleter sınıf dayanışmasının çıkarlarını ayaklar altına alıyor; çünkü ulusal adaletsizlik kadar başka hiç bir şey proleter sınıf dayanışmasının gelişmesini ve güçlenmesini engelleyemez; "küskün" uluslara mensup olanlar, salt ihmal ya da tavırdan ötürü olsa bile, eşitlik duygusuna ve bu eşitliğin çiğnenmesine ―bu eşitliğin proleter yoldaşlar tarafından çiğnenmesine- olduğu kadar başka hiç bir şeye karşı böylesine duyarlı değillerdir. İşte bu yüzdendir ki, bu durumda, ulusal azınlıklara (sayfa 231) gereğinden fazla ödün vermek ve yumuşak davranmak, gereğinden daha az ödün vermekten ve yumuşak davranmaktan daha iyidir. İşte bu yüzdendir ki, bu durumda proleter dayanışmanın temel çıkarı ve bunun sonucu olarak da proleter sınıf savaşımı, ulusal sorun karşısında hiç bir zaman biçimsel bir tutum takınınamamızı, her zaman ezilen (ya da küçük) ulusun proletaryasının, ezen (ya da büyük) ulusa karşı özgün tutumunu hesaba katmamızı gerektirir.

M. V. tarafından yazıya geçirilmiştir.

31 Aralık 1922 LENİN

NOTLARA DEVAM

31 Aralık 1922

Şimdiki durumda ne gibi pratik önlemler alınmalıdır?

Birincisi, sosyalist ctımhuriyetlerin birliğini sürdürmeli ve güçlendirmeliyiz. Bu konuda kuşkuya yer olamaz. Bu önlem, bizim için ve dünya burjuvazisine karşı savaşımında ve burjuva entrikalarına karşı savunmasında dünya komünist proletaryası için zorunludur.

İkincisi, sosyalist cumhuriyetlerin birliği, kendi diplomatik aygıtı için korunmalıdır. Yeri gelmişken, bu aygıtın, devlet aygıtımızın müstesna bir parçası olduğunu belirtelim. Eski çarlık aygıtından etkin bir tek kişiyi bile bu aygıtın içersine sokmadık. Herhangi bir yetkiye sahip bütün kesimler komünistlerden oluşturulmuştur. Bu yüzdendir ki, bu aygıt daha şımdiden, öteki Halk Komiserliklerinde yapmak zorunda kaldığımızdan çok daha büyük bir ölçüde eski çarcı burjuva ve küçük-burjuva öğeleri temizleyip atan güvenli bir komünist aygıt adını (bu çok rahatlıkla söylenebilir) haketmiştir.

Üçüncüsü, Orjonikitze yoldaş örnek olabilecek bir biçimde cezalandırılmalıdır (onun kişisel bir dostu ve yurtdışında birlikte çalışmış olduğum bir kimse olarak, bunu büyük bir üzüntüyle söylüyorum) ve Jerjinski komisyonunun toplamış olduğu bütün malzemenin, incelemek, tamamlamak ya da yığınla yanlışı ve kesinlikle içerdiği önyargıları düzeltmek için, yeniden gözden geçirilmesi gereklidir. Bütün bu halis Büyük-Rus milliyetçi seferberliğinin siyasal sorumluluğu, elbette, Stalin'in ve Jerjinski'nin sırtına yüklenmelidir.

Dördüncüsü, birliğimizin Rus olmayan cumhuriyetlerinde ulusal dilin kullanılması konusunda çok kesin, kurallar konulmalı ve bu kurallar özel bir dikkatle denetlenmelidir. Kuşkusuz, bugünkü durumuyla, aygıtımızda, demiryolu hizmetleri birliği, mali hizmetler birliği, vb. örtüler altında yığınla halis Rus yolsuzlukları bulunması kaçınılmazdır. Bu yolsuzluklara karşı savaşım için, bu savaşıma katılanların özel içtenliği dışında, özel bir yaratıcılık gereklidir. Ayrıntılı bir yasa gerekecektir, ve ancak sözkonusu cumhuriyette yaşayan kimseler böyle bir yasayı başarılı bir biçimde hazırlayabilirler. Ama bununla birlikte, bu çalışmanın bir sonucu olarak, önümüzdeki Sovyetler kongresinde geriye doğru bir adım atmayacağımızdan, yani Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ni yalnızca askeri ve diplomatik işlerle sınırlayıp bütün öteki alanlarda tek tek Halk Komiserliklerinin tam bağımsızlıklarını yeniden sağlayacağımız konusunda şimdiden güvenli olamayız.

Akılda tutmak gerekir ki, Moskova ve öteki merkezleri ilgilendirdiği kadarıyla, Halk Komiserliklerinin ademi-metkezileştirilmesi ve çalışmalarında uyumluluk yokluğu, eğer bu yeterli bir sağduyu ve yansızlıkla uygulanırsa, parti otoritesi tarafından yeterince dengelenebilir: ulusal aygıtlarla Rus aygıtı arasında birlik bulunmayışının devletimize (sayfa 233) getireceği zararlar, yalnızca bize gelecek olandan değil, bütün Enternasyonale ve yakın geleceğin tarih sahnesinde bizi izlemek durumunda olan Asya'nın yüzmilyonlarca halkına gelecek zararlardan çok daha azdır. Kendi öz Rus olmayan milliyetlerimize karşı çok önemsiz de olsa, küçük bir kabalık ya da haksızlık, Doğunun doğuşunun şafağında, tam da uyandığı bir sırada, Doğu halklarının yanında saygınlığımızı yıkacak olursak, bu, bağışlanmaz bir oportünizm olur. Kapitalist dünyayı savunan Batının emperyalistlerine karşı birleşme gerekli bir şeydir. Bu konuda küşku olamaz ve benim bunu kayıtsız şartsız onayladığımı söylemem yersizdir. Ama, önemsiz konularda da olsa, ezilen ulusal-topluluklara karşı emperyalist bir tutuma düşmemiz ve böylece bütün inançlı içtenliğimizi, emperyalizme karşı savaşımda bütün inançlı savunmamızı yıkmak ise bir başka şeydir. Ama dünya tarihinin yarını, emperyalizm tarafından ezilen ve uyanmakta olan halkların ensonu ayağa kalktığı ve kurtuluşları için kesin, uzun ve zorlu bir savaşıma başladığı gün olacaktır.

31 Aralık 1922

M. V. tarafından yazıya geçirilmiştir.

LENIN (sayfa 334) Dipnotlar

[20*] Fransızca çevirisinde; "capitalisme impérialiste grand-russe"; İngilizce çevirisinde: "Great-Russian dominant-nation capitalism"" -Ed. 

[21*] [Elyazılı müsveddenin bundan sonraki sayfası bulunamamıştır.] 

[22*] [Elyazılı müsveddenin bundan sonraki sayfası bulunamamıştır.] 

[23*] [Elyazılı müsveddenin bundan sonraki 2 sayfası bulunamamıştır.] 

[24*] Uzun uzadıya açıklamanın gereği yok ki, "yurdun savunulması"nı içeriyor diye ulusların kaderlerini tayin hakkını reddetmek gülünçtür. 1914-1916 Sosyal-şovenleri aynı hakla, yani aynı ciddiyetsizlikle "yurdun savunulması"nı haklı göstermek için demokrasinin istemlerinden herhangi birine (örneğin cumhuriyetçi ilkelere) ve ulusal baskıya karşı savaşım formülasyonlarının herhangi birine dayanırlar. Marksistler, savaşlarda, örneğin Avrupa'da Büyük Fransız Devriminde ya da Garibaldi'nin savaşlarında olduğu gibi yurdun savunulması gereğini, ve 1914-1916 emperyalist savaşında bunun reddini, her savaşın ayrı ayrı somut tarihsel özelliklerinin tahlilinden çıkarırlar, ama burada tutumlarını herhangi bir "genel ilkeye" ya da programdaki herhangi bir maddeye dayandırmazlar. 

[25*] Marx'ın, bazı halkların (örnegin 1848'de Çeklerin) ulusal hareketlerine karşı çıkmış olmasının, ulusların kendi kaderlerini tayin hakkının marksist açıdan tanınması gerektiği iddiasını çürüttüğü sık sık ileri sürülmektedir (örnegin son zamanlarda Alman şovenisti Lensch'in Die Glocke'nin[77] 8. ve 9. sayılarında yaptığı gibi). Ama bu yanlıştır, çünkü 1848'de ulusları "gerici" ve demokratik devrimci olarak birbirinden ayırmak için tarihsel ve siyasal nedenler vardır. Marx gericilere karşı çıkarken ve demokratik ulusların yanında yer alırken haklı id.[78] Ulusların kaderlerini tayin hakkı, demokrasinin istemlerinden biridir ve elbette ki onun genel çıkarlarına, demokrasinin genel çıkarlarına bağlı olmalıdır. 1848'de ve izleyen yıllarda da demokrasinin genel çıkarları her şeyden önce çarlığa karşı savaşımdan ibarettir. 

[26*] 1914-1916 savaşının dışında kalmış olan bazı küçük devletlerde (örneğin Hollanda ve İsviçre'de) burjuvazi, emperyalist savaşa katılmayı haklı göstermek için, "ulusların kaderlerini tayin etme hakkı" sloganını geniş ölçüde kullanmaktadır. Bu yüzden sözkonusu ülkelerin sosyal-demokratlarımn, ulusların kaderlerini tayin hakkını reddettikleri olmuştur. Bir emperyalist savaşta "yurdun savunmasını" reddetmek gibi doğru bir proleter siyaseti savunmak için yanlış kanıtlar ileri sürülmektedir. Bu, marksist teorinin çarpıtılması sonucunu veriyor, ve pratikte ise tuhaf bir küçük ulus darkafalılığına, "egemen" ulusların köleleştirdiği uluslardaki yüzmilyonlarca insanın durumunu görmezlikten gelmeye sürüklüyor. Gorter yoldaş, Emperyalizm, Savaş ve Sosyal-Demokrasi başlıklı mükemmel broşüründe yanlış olarak ulusların kaderlerini tayin hakkı ilkesini reddediyor, ama Hollanda Hindistanı'na derhal "siyasal ve ulusal bağımsızlık" verilmesini isterken ve böyle bir istemi ileri sürmekten ve uğrunda savaşım vermekten kaçınan Hollandalı oportünistleri sergilerken bu ilkeyi doğru olarak uyguluyor. 

[27*] Bkz: Bu kitabın 140-155. sayfaları. -Ed. 

[28*] Bkz: Bu kitabın 140. sayfası. -Ed. 

[29*] Bkz: Bu kitabın 149. sayfası. -Ed. 

[30*] Bkz: Bu kitabın 146-148. sayfaları. -Ed. 

[31*] Bkz: Bu kitabın 148. sayfası. -Ed. 

[32*] Karl Radek buna Berner Tagwacht'taki makalelerinin birinde "eski ve yeni ırklara karşı" olarak formüle etmiştir. 

[33*] Bkz: Yeni basım, c. 21, "Savaş ve Rus Sosyal-Demokrasisi", "RSDİP Dış Grubunun Konferansı", -Ed. 

[34*] Bkz: Bu kitabın 147 ve 148. sayfaları. -Ed. 

[35*] Bkz: V. Lenine, CEııv'res, Paris-Moscou. c. 22, s. 328-343. -Ed. 

[36*] Ryazanov, Grünberg'in Sosyalizm Tarihi Arşivleri'nde (1916, I), Engels'in 1866'da yazmış olduğu Polanya sorunu üzerine çok ilginç bir makalesini yayınladı. Engels, Avrupa'nın büyük, bellibaşlı uluslarının siyasal bağımsızlığını ve "kendi kaderlerini tayin hakkı"nı ("kendi kendini yönetmek hakkı"nı) , proletaryanın tanıması gerektiğini belirtmekte, ve "milliyetçilik ilkesi"nin (özellikle bonapartçı uygulaması anlamında), yani herhangi bir küçük ulusun büyük uluslarla aynı düzeyde tutulmasının saçmalığını belirtmektedir. "Ve Rusya'ya gelince" diyor Engels, "ancak kıyamet günü zorla elinden alınabilecek olan geniş bir çalınmış mülk [yani ezilen uluslar] yığınının alıkoyucusu olarak belirtilebilir."[86] Hem bonapartçılık ve hem çarlık, Avrupa demokrasisine karşı küçük ulus hareketlerini kendi çıkarları uğruna kullanıyorlar. 

[37*] Polonya Sosyal-Demokratlarının, formülasyonları biraz farklı olmakla birlikte, benimsedikleri şeylerin tümünü anımsayalım. 

[38*] Bkz: Bu kitabın 149.sayfası -Ed. 

[39*] Bkz: V. Lénine, (Euvres, Paris-Moscou, c. 22, s. 328,343. -Ed. 

[40*] Bkz: V. Lénine, (Euvres, Paris-Moscou, c. 19, s. 460-462. -Ed, 

[41*] Tutanaklarda boşluk. -Ed. 

[42*] Tutanaklarda boşluk. -Ed. 

[43*] Bkz: V. İ. Lenin, Collected Works, c. 23, s. 28-76. -Ed. 

[44*] Sözü edilen karar, Rus Sosyal-Demokrat İşçi Partisi bolşevik kesiminin 7 Nisanda Borgbjerg'in önerisi üzerine aldığı karardır. -Ed.  

Açıklayıcı Notlar [66] Birleşik Soylular Şurası - 1906 Mayısında mülk sahiplerinin oluşturduğu karşı-devrimci bir dernek. Hükümetin siyaseti üzerinde oldukça etkindi. Üçüncü Duma döneminde, üyelerinin büyük bir çoğunluğu Devlet Şurasına girmişti ve kara-yüzler örgütüne önderlik ediyorlardı. -s. 125. 

[67] Çernişevski'nin Başlangıç adlı romanından. -s. 126. 

[68] F. Engels, Emigré Litérature, l. Polonya Bildirisi (Der Volksstaat, n° 73, 1874). -s. 127. 

[69] Ulusal Politika Üzerine başlıklı Lenin'in bu çalışması, bolşevik milletvekillerinden birinin Devlet Dumasında yapacağı bir konuşmanın tasarısıdır. 22 Nisan (5 Mayıs) 1914'te sol kanat milletvekillerınin 15 celse için Dumadan tardedilmeleri yüzünden bu konuşma yapılamadı. Tasarının elyazılı müsveddesi bütün olarak saklanamamıştır. Dipnotlarda kaybolan sayfalar gösterilmiştir. -s. 130. 

[70] Fransız militaristleri arasında gerici kralcı çevreler tarafından 1894'te, Genelkurmayda Yahudi bir subay olan Dreyfus'un casusluk ve hükümdara ihanet sahte suçlamasıyla düzenlenen bir iftira mahkemesi. Askeri mahkeme, onu, ömürboyu hapse mahkum etti. Kararın yeniden gözden geçirilmesi için kamuoyundaki hareket, cumhuriyetçilerle kralcılar arasında şiddetli savaşıma neden oldu ve sonunda, 1906'da, Dreyfus'un salıverilmesine yolaçtı.

Lenin, Dreyfus davası için, "gerici askeri kastın binlerce sahtekarlık oyunlarından biridir" demiştir. -s. 143 

[71] Olay, 1913'te Alsas'taki Zavern'de Alsaslılara karşı Prusya subaylarının vahşetine yol açmıştır, ve Prusya militaristlerine karşı, yerel halk, özellikle Fransızlar arasında bir nefret patlamasıyla sonuçlanmıştır. (Bkz: Lenin'in "Zavern" adlı makalesi, c. 19, s. 573-575). -s. 143. 

[72] Marx'ın Engels'e yazdığı 2 Kasım (İngilizce çevirisi yoktur) ve 30 Kasım 1867 tarihli mektuplar (Marx and Engels, Selected Correspondence, Moscow, 1955, s. 234-237). -s. 144. 

[73] Renner ve Bauer'in "Ulusal Kültürel Özerklik" konusundaki gerici düşüncelerinin bir eleştirisi için, Lenin'in "Ulusal Kültürel Özerklik" (c. 19) ve "Ulusal Sorun Üzerine Eleştirel Uyarılar"ına (c. 20) bakınız. -s. 144. 

[74] Karl Marx, "Konfidentielle Mitteilung" , Marksizm-Leninizm Enstitüsü arşivlerinde muhafaza edilen elyazmalarından alınmıştır. -s. 147. 

[75] Friedrich Engels, "Der Proger Aufstand", Neue Rheinische Zeitung'da, n° 18, 18 Haziran 1848. -s. 148. 

[76] Marx'ın İrlanda sorunu konusundaki önerisi, Kugelmann'a yazdığı 29 Kasım ve Engels' e yazdığı 10 Aralık 1863 tarihli mektuplarda yeralmıştır (Marx and Engels, Selected Correspondence, s. 276-78 ve 279-81). Lenin, Marx'ın Engels'e 2 Kasım 1867'de yazdığı mektuptan almaktadır. -s. 148. 

[77] Die Glocke ("Çan") - Alman Sosyal-Demokrat Partisinin üyesi, sosyal-şovenist Parvus (A. L. Helland) tarafından Münih'te, daha sonra da Berlin'de 1915'ten 1925'e kadar yayınlanan bir dergi. -s. 148. 

[78] Friedrich Engels, "Der Demokratische Panslawismus", Lenin, makalenin yazarının adının verilmediği, Aus dem literorischen Nachlass von Karl Marx, Friedrieh Engels' und Ferdinand Lassalle, Franz Mehring yayını, Stuttgart 1902, Bd.. III, s. 246-64'ü kullanmıştı. -s. 148. 

[79] Karar, ulusal sorun konusunda idi; Lenin tarafından yazılmıştı ve 6 (14) 1913'te Krakov yakınlarında, Poronin'de yapılan RSDİP Merkez Komitesi ve parti yetkililerinin toplantısında benimsenmiştir. Gizlilik nedenleriyle, "Yaz" ya da "Ağustos Toplantısı" olarak bilinmekteydi. Karar metni için bakınız: c. 19, s. 427-29. -s. 153. 

[80] "Tezler"" Gazeta Robotnicza'ın yazıkurulu tarafından derlenmiş ve Sbornik Sosyal-Demokrata, n° 1, Ekim: 1916 tarihinde yayınlanmıştır. -s. 156. 

[81] Polonya'nın bağımsızlığı konusundaki üç görüşün bir değerlendirmesi için, Lenin'in "Ulusların Kendi Kaderlerini Tayin Hakkı" adlı makalesine bakınız. -s. 157. 

[82] RSDİP'nin Program Taslağı üzerine yapılan 1903 tartışması, daha sonra partinin II. Kongresinde benimsendi (bkz: "RSDİP'nin Programının Hazırlık Malzemeleri", "Bundun Bildirisi Hakkında", "Yahudi Proletaryası Bağımsız Siyasal Partiye Gereksinme Duyuyor mu?" ve "Programımızda Ulusal Sorun", c. 6) ve bolşevikler bir yanda, likidatörler, trotskistler ve bundçular öteki yanda, ulusal kültürel özerklik üzerine 1913 tartışmaları (bkz: "RSDİP'nin Ulusal Programı", c. 19 ve "Ulusal Sorun Üzerine Eleştirel Uyarmalar" ve "Ulusların Kendi Kaderlerini Tayin Hakkı", c. 20). -s. 157. 

[83] K. Marx, F.Engels, Gotha ve Erfurt Programlarının Eleştirisi, Sol Yayınları, Ankara 1976, s. 41. -s. 159. 

[84] Engels'in Po und Rhein broşürüne bakınız, Bölüm IV, MLE, Zur Deutschen Geschischte, Bd. II. s. 689. -s. 160. 

[85] Friedrich Engels, "Der Demokratische Panslawismus", Neue Rheinische Zeitung, n° 222 ve 223, 15 ve 16 Şubat 1849. -s. 180. 

[86] Engels'in "İşçi Sınıfı Polonya Konusunda ne Yapmalıdır?", Bölüm II, 24, 31 Mart ve 5 Mayıs 1866 tarihli Commonwealth. -s. 182. 

[87] Lichtstrahlen ("Işık Işınları") - Brochardt'ın yönetiminde, Almanya sosyal-demokratları sol kanadının aylık organı, Berlin'de, 1913'ten 1921'e kadar düzensiz olarak çıkmıştır. -s. 191. 

[88] Rosa Luxemburg'un makalesi, "Ulusal Sorun ve Özerklik", 1908 ve 1909 arasında yayınlanan Przeglad Socjaldemokratyzny dergisi n° 6, 7, 8, 9, 10, 12 ve 14-15. -s. 191. 

[89] Polonya Sosyalist Partisinin sağ kanadı, 1892'de kurulan bir küçük-burjuva milliyetçi partisi. -s. 192. 

[90] Marx and Engels, Selected Correspondence, Moscow, 1955, s. 423. -s. 195. 

[91] Karl Radek. -s. 197. 

[92] Özgür Belçika - Belçika İşçi Partisinin illegal gazetesi, Brüksel (1915-1918). -s. 200. 

[93] Özerkleştitme - Sovyet cumhuriyetlerinin özerklik ilkesi temeli üzerinde RSSFC içersinde birleştirilmesi düşüncesi. Bu düşünce, Stalin tarafından önerilmiş olan ve RSSFC ile Ukrayna Cumhuriyeti, Beyaz-Rusya Cumhuriyeti ve Kafkas-ötesi Federasyonu arasındaki ilişkileri saptama sorunu konusunda Merkez Komitesi genel toplantısında kabul edilmek üzere Merkez Komitesinin bir komisyonu tarafından Eylül 1922'de kabul edilmiş olan "RSSFC İçersindeki Karşılıklı İlişkiler ve Bağımsız Cumhuriyetler Konusunda Karar Tasarısı" temeline dayanıyordu. 26 Eylül tarihinde Politbüro üyelerine yazdığı bir mektupta, Lenin, bu tasarıyı ciddi bir biçimde eleştirdi. Bu konu üzerinde farklı bir çözüm, yani RSSFC'yi yeni bir devlet anlayışı içersinde tam bir eşitliğe dayanan Sovyet Cumhuriyetler Birliği'ni de kapsamak üzere bütün sovyet cumhuriyetlerinin gönüllü birliği şeklinde tümüyle farklı bir çözüm önerdi.

Şöyle yazıyordu: "Biz Ukrayna Cumhuriyeti ile ve öteki cumhuriyetlerle eşit olduğumuzu kabul ediyor ve onlarla birlikte, eşit bir düzeyde, yeni birlik içersinde, yeni bir federasyon içersinde birleşmeyi kabul ediyoruz. ..." MK komisyonu, Lenin'in yönergelerine uygun olarak, karar tasarısını yeniden gözden geçirmiş ve bu tasarı Merkez Komitesinin Ekim 1922 tarihli genel toplantısında kabul edilmiştir. Cumhuriyetlerin birleştirilmeleri konusundaki ön çalışma, MK'nin kararına dayanılarak başlatılmıştı. SSCB Birinci Sovyetler Kongresi, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin oluşturulması konusundaki tarihsel kararını, 30 Aralık 1922'de almıştır.

Lenin, ulusal siyasetin doğru bir biçimde yürütülmesine ve Sovyetler Kongresi tarafından kabul edilen Deklarasyon ve Antlaşmanın uygulanmasına çok büyük bir önem vermiştir. 30 ve 31 Aralıkta, Lenin, "Ulusal Topluluklar ve 'Özerkleştirme' Sorunu" başlıklı mektubunu kaleme almıştır. Nisan 1923'te RK(B)P 12. Kongre delegelerinin bir önderler toplantısında bu mektup okunmuştur. Kongre, Lenin'in buyruklarına dayanan, "Ulusal Sorun Üzerine" başlıklı bir karar kabul etmiştir. -s. 227. 

[94] RK(B)P'nin Merkez Komitesinin 1922 Ekim ve Aralık aylarındaki genel toplantıları, SSCB'nin oluşturulmasına ilişkin sorunları gündeme almıştır. -s. 227. 

ADLAR DİZİNİ

A

Austerlitz, Friedrich (1862-1931) - Avusturya sosyal-demokrat partisi liderlerinden; partinin merkez organı Arbeiter-Zeitung'un başyazarı, milletvekili. Birinci Dünya Savaşı sırasında aşırı-şoven. -s. 155.

Akselrod, Pavel Borissoviç (1850-1928) - Menşevizmin liderlerinden. Birinci Dünya Savaşı sırasında sosyal-şoven. -s. 157.

B

Bauer, Otto (1882-1938) - Avusturyalısosyal-demokrat, İkinci Enternasyonalin militanı, oportünist, "ulusal kültürel özerklik" teorisinin savunucularından biri -s. 9, 27, 37, 57, 144, 161.

Berdiayev, Nikolay Aleksandroviç (1874-1948) - İdealist ve mistik filozof, marksizm düşmanı, 1905'ten itibaren kadet. -s. 38.

Bernhard, Ludwig (1875-1935) - Alman iktisatçısı ve siyaset yazarı. Rus-Polonya sorunlarını inceledi; Polonyalıların almanlaştırılması yandaşı. -s. 121.

Bernstein, Eduard (1860-1932) - Alman sosyal-demokrasisinin ve İkinci Enternasyonalin oportünist kanadının aşırı uç lideri. Revizyonizm ve reformizmin ideoloğu. -s. 9, 10.

Bismarck, Otto (1815-1898) - Prens, kralcı, Prusya devlet adamı. 1871'den 1890'a kadar Alman imparatorluğu başbakanı. -s. 101.

Bobrinski, Vladimir Aleksiyeviç (1868'de doğdu) -Rus monarşisti, büyük toprakbeyi ve şeker imalathaneleri sahibi. Rusya'daki ulusların bulundugu sınırlar üstündeki bölgelerin zorla ruslaştırılması yanlısı. -s. 126, 128, 133, 134, 139.

Borchardt, Julian (1868-1932) -s. Al'man sosyal-demokratı, iktisatçı ve siyaset yazarı. 1913'ten 1916'ya ve 1918'den 1921'e kadar, Lichtstrahlen adlı sol sosyal-demokrat derginin yazarı. -s. 191.

Bulgakov, Sergey Nikolayeviç (1871-1944). - Burjuva iktisatçısı, idealist filozof, 1890'dan sonra "legal marksist". 1905-1907 devriminden sonra kadetlere katıldı. -s. 9.

Burtsev, Vladimir Lvoviç (1862-1936) - Liberal eğimli burjuva yayıncı, sosyalist-devrimci yanlısı. 1905-1907 devriminin yenilgisinden sonra kadetlere katıldı. Birinci Dünya Savaşı sırasında aşırı-şoven. -s. 125.

C

Cromwell, Olivier (1599-1658) - 17. yüzyılda İngiltere burjuva devriminin önde gelen kişilerinden; 1653'ten itibaren Lord Protecteur. -s. 104.

Cunow, Heinrich (1862-1936) - Alman sosyal-demokratı, revizyonist. Birinci Dünya Savaşı sırasında sosyal-emperyalizmin teorisyenlerinden. -s. 150, 173, 178.

Ç

Çernişevski, Nikolay Gavriloviç (18281889) - Büyük-Rus demokrat devrimcisi, ütopik sosyalist, bilim adamı, yazar ve yazın eleştirmeni. Rus sosyal-demokrasisinin öncüllerinden. -s. 30, 98, 126.

Çheydze, Nikolay Semiyonoviç (1864-1926) - Gürcü sosyal-demokratı, Menşevik. Birinci Dünya Savaşında sosyal-şoven. -s. 157.

D

David, Edouard (1863-1930) - Alman sosyal-demokrasisinin sağ liderlerinden biri, revizyonist, sosyal-şoven. -s. 157.

Dolgorukov, Pavel Dimitrieviç (1866-1930) - Prens, büyük toprak sahibi, Kadet partisinin kurucularından biri. -s.125.

Dontsov, Dmitro - Ukraynalı milliyetçi. -s. 26, 30, 78.

Dragomanov, Mihail Petroviç (1841-1895) - Ukraynalı siyaset yazarı ve tarihçi, Ukrayna ulusal-liberalizminin ideoloğu. Ukrayna'nın ulusal kültürel özerkliği yanlısı. -s. 46, 98.

E

Ellenbogen, Wilhelm (1863'te doğdu) - Avusturya sosyal-demokrasisinin revizyonist lidederinden biri. 1901-1914 arasında Avusturya parlamentosunda üye; Birinci Dünya Savaşında sosyal-şoven. Ulusal sorunda, ulusal kültürel özerklikten yana. -s. 9, 38.

Engels, Friedrich (1820-1895). -s. 62, 97, 100, 101, 103, 104, 108, 127, 159, 160, 180, 181, 182, 194, 195.

G

Garibaldi, Giuseppe (1807-1882) - İtalyan demokratik devrimcisi; İtalyan ulusal kurtuluş ve birleştirme hareketinin başında bulundu. -s. 102, 147.

George V, (1865-1926) - 1910-1936 arasında İngiltere kralı. -s. 187.

Gladstone, William Ewart (1809-1898) - İngiliz siyasetçi, liberallerin başkanı. Çeşitli hükümetlerde bakan. 1868'den 1874'e kadar ve sonraları birçok kez başbakan. -s. 104, 105.

Goldblatt (Medem, Vladimir Davidoviç) (1874-1923). - Bundun liderlerinden. -s. 49, 50, 111, 112, 113, 116.

Gorter, Hermann (1864-1927). - Hollandalı sol sosyal-demokrat. Birinci Dünya Savaşı sırasında enternasyonalist. Zimmerwald solu grubu yanlısı. -s. 149, 190.

Guçkov, Aleksandr İvanoviç (1862-1936). - Büyük ticaret ve sanayi burjuvazisi temsilcisi, oktobristler partisinin başkanı. -s. 30, 125.

Gvozdev, K. A. (1883'te doğdu). Menşevik; Birinci Dünya Savaşında sosyal-şoven. -s. 157, 192, 203.

H

Hanecki (Firstenberg) Yakov Stanislavoviç (1879-1937). - Rusya ve Polonya devrimci hareketinin gözde militanı. Birinci DÜnya Savaşı sırasında Zimmerwald solunda yer aldı. -s. 11O, 111.

Hankebiç, Nikolay (1869'da dogdu). - Ukrayna (Galiçya) sosyal-demokrat partisi kurucularlndan biri ve partinin lideri, milliyetçi. -s. 69.

Hecker, Emil (1878-1934) - Polonya Sosyalist Partisi sağ kanat militanı, aşırı milliyetçi. -s. 96.

Hindenburg, Paul von (1847-1934). - Alman generali, monarşist: 1916-1917'de Alman ordusu başkomutanı. -s. 155, 167.

Hohenzollern - 1415'ten 1918'e kadar Brandenburg (Prusya) tahtını, ve 1871'den 1918'e kadar Alman imparatorlugu tahtını işgal eden kraliyet ailesi. -s. 153.

J

Jerjinski, Feliks Edmunviç (1877-1926) - Komünist Partisi ve Sovyet devleti yüksek düzeyde görevlisi. -s. 209.

Junius; Bkz: Luxemburg, Rosa.

K

Kautsky, Karl (1854-1938) - Alman sosyal-demokrasisinin ve İkinci Enternasyonalin liderlerinden; önce marksist, sonra dönek. Merkez oportünizminin, yani enternasyonalizm üzerine sözlerle maskelenmiş sosyal-şovenizminen tehlikeli, en zararlı türünün ideoloğu. -s. 9, 27, 39, 40, 56, 57,58, 59, 62, 73, 76, 97, 145, 151, 155,156, 194, 195, 202.

Koloşkin, Fedor Fedoroviç (1871-1918) - Burjuva siyaset yazarı ve siyasetçisi, ve kadet partisinin kurucularından biri, Birinci Devlet Dumasında milletvekili. -s. 82, 83, 84, 86, .93, 99, 118, 120, 121, 135, 136, 137.

Kolyubakin, Aleksandr Mihayloviç (1868-1915) - Siyasetçi, gözde kadet. -s. 82, 135.

Kossovski, VI. (Levinson M, I.) (1870-1941) - Bundun kurucularından biri, menşevik. Birinci Dünya Savaşında, Alman dostu. -s. 122, 123.

Kostrov (Jordania, Noy Nikolayeviç) (1810-1953). - Sosyal demokrat, Gürcü menşeviklerin lideri; Birinci Dünya Savaşı sırasında sosyal-şoven. -s. 111.

K. R. Bkz: Radek, Karl Bernardoviç.

Krestovnikov, Grigori Aleksandroviç (1855'te dogdu) - Rus büyük sanayicisi ve borsa oyuncusu, monarşist burjuvazinin partisinin ("oktobristler") liderlerinden biri. -s. 125.

Kristan Etbin (1867-1953) - Slovak siyasetçi, yazar ve gazeteci. Birinci Dünya Savaşından önce Slovak sosyal-demokrasisinin önderlerin den biri. Birkaç kez işçi gazeteleriyle ortaklaşa çalıştı. -s. 9, 38.

Kropotkin, Piyotr Alekseyeviç (18421921) - Anarşizmin başlıca liderlerinden ve teorisyenlerinden biri, prens. Birinci Dünya Savaşı sırasında şovenler arasında yeraldı. -s. 125.

Kutler Nikolay Nikolayeviç (1859-1924) - Kadet partisinin gözde militanı, Devlet Duması üyeliği yaptı. -s. 125.

L

Lafargue, Paul (1842-1911) - Fransız sosyalisti, marksist, Birinci Enternasyonalin tanınmış militanı; Fransız İşçi Partisinin kurucularından. -s. 102.

Lassalle, Ferdinand,(1825-1864) - Alman sosyalisti, Alman işçileri Genel Birliğinin kurucusu. Bazı önemli siyasal sorunlarda oportünist bir tutum takındı; bu yüzden Marx ve Engelso tarafından sert bir biçimde eleştirildi. -s. 6.

Legien, Karl (1861-1920) - Almanya sendikacılık hareketinin oportünist kanadının lideri. Birinci Dünya Savaşı sırasında sosyal-şoven. -s. 173.

Lensch, Paul (1873-1926) - Alman sosyal-demokratı. Bırinci Dünya Savaşında sosyal-şoven. 1922'de sosyal-demokrat partiden atıldı. -s. 148, 160, 173, 174, 178, 202.

Lieber (Goldman) , Mihail İssakoviç (1880-1917) - Bundun önde gelen militanı, menşevik, Birinci Dünya Savaşı sırasında sosyal-şoven. -s. 113.

Liebmann (1882'de dogmuş olan Hersch Paissach'ın takma adı) - Bundçu; Birinci DÜnya Savaşı sırasında çarın toprak kazanma siyasetini destekledi. -s. 16, 20, 24, 26, 39,41, 42, 43, 451 52, 53, 54, 60, 79, 80, 87, 95, 96, 115, 116, 117, 119, 123, 150, 202.

Longuet, Charles (1834-1903) - Fransız sosyalisti, prudoncu, Birinci Enternasyonalin ve Paris Komününün Genel Konsey üyesi. -s. 102.

Lopatin, Guerman Aleksandroviç (1845-1918) - Rus devrimci-popülist, Birinci 'Enternasyonalin Genel Konsey üyesi. -s. 100.

Lukaşeviç (Tuçapski, P. L.) (1864-1922) - Ukraynalı ulusal-liberal. -s. 28.

Luxembıırg, Rosa (1871-1919) - Dünya işçi hareketi ve İkinci Enternasyonalin seçkin kişisi. Alman Komünist Partisi kurucularından. Birinci Dünya. Savaşında, enternasyonalcilere katıldı. -s. 11, 13, 47, 48, 49, 52, 54, 55, 56, 56-69, 72, 73, 75,76, 77, 79, 83, 85, 88, 89, 90, 91, 92, 94, 95, 96,97, 100, 111, 112, 114, 119, 120, 156, 191, 202, 206, 209.

L. VI, (L. Vladimirav, Şeynfinkel, Miron Konstantinoviç'in takma adı) (1879-1925) - Sosyal-demokrat, bolşevik, 1911'de Paris'e göçtü, orada ulusal sorun üzerine konferansllar verdi. -s. 74, 106.

M

Manin, S. L. - Bundçu, 1913'te menşevik-likidatörlerin gazetesi Luç için çalıştı. -s. 37.

Martov, Lev (Zederbaum, Yuli Ossipoviç) (1873-1923) - Menşevizmin liderlerinden biri. 1907-1910 gericiliği döneminde likidatörleri destekledi. Birinci Dünya Savaşı sırasında merkezci. -s. 118, 157, 168, 190, 202, 203.

Martinov (Piker), Aleksandr Samoyiloviç(1865-1935) - "Ekonomist"lerin liderlerinden biri, gözde menşevik; daha sonra komünist partisi üyesi, Birinci Dünya Savaşı sırasında merkezci görüşe katıldı. -s. 112.

Marx, Karl (1818-1883) - 28, 58, 62, 97, 98, 100, 101, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 127, 129; 144, 147, 148, 151, 159, 179, 180, 181, 182.

Maslov, Piyotr Pavloviç (1867-1946) - Rus sosyal-demokratı, iktisatçı, toprak sorunu üzerine, içinde marksizmi gözden geçirdiğini iddia ettiği birçok yapıtın yazarı, RSDİP'nin II. Kongresinden sonra (1903), menşeviklere katıldı. Birinci Dünya Savaşı ve Ekim Devrimi sırasında sosyal-şoven. -s. 125.

Mazeppa, İvan Stepanoviç (1644-1709) - UKraynalı komutan, Ukrayna'yı Rusya'dan ayırıp, onu Polonya'nın ya da İsveç'in koruyuculuğu altında ayrı bir devlet yapmayı amaçlayan hareketi yönetti. -s. 84.

Mazzini, Giuseppe (1805-1872) - Gözde İtalyan devrimcisi, burjuva demokrat, İtalya'nın ulusal kurtuluşu ve birleşmesi için savaştı. -s. 101.

Medem, Bkz: Goldblatt.

Menşikov, Mihail Ossipoviç (1859-1919) - Gerici siyaset yazarı. 1906'dan itibaren kadet. Reç gazetesinde Ukrayna sorunu üzerine yazdı. -s. 125.

Mogilyanski, M. M. (1873-1942) - Avukat, siyaset yazarı, 1906'dan itibaren kadet. Reç gazetesinde Ukrayna sorunu üzerine yazılar yazdı. -s. 78, 79.

N

Nekrasov, Nikolay Vissaribnoviç (1879'da doğdu) - Devlet Duması üyesi,kadet. -s. 82, 135.

Nikola II, Romanov (1868-1918) - Rusya'nın son imparatoru (1894-1917). -s. 124, 126, 128, 187, 208.

O

0rjonikitze, Grigori Konstantinoviç (1836-1937) - Komünist Partisi ve Sovyet devleti yolunda-militan. -s. 227, 228,232.

P

Parvus (Helphand, A. L.) (1869-1924) - Menşevik; 1900'lere doğru ve ondan sonraki dönemde Alman Sosyal-Demokrat Partisinde çalıştı. Birinci Dünya Savaşında aşırı-şoven. -s. 150, 173.

Peşehanov, Aleksandr Vassiliyeviç (1867-1933) - Popülist, "halkçı sosyalistler" adlı küçük-burjuva partisinin yöneticilerinden biri. -s. 14, 121.

Plehanov, Georgi Valantinoviç (1856-1918) - Rus ve uluslararası sosyalist hareketin göze çarpan kişisi, Rusya'da marksizmin ilk yayıcısı, "Emeğin Kurtuluşu" adlı ilk Rus marksist grubunun kurucusu; 1903'teki RSDİP'nin II. Kongresinden sonra menşevik. Birinci Dünya Savaşında sosyal-şovenizme katıldı. Ekim Sosyalist Devrimini yersiz buldu, ama Sovyetler iktidarına karşı savaşıma katılmadı. -s. 14, 30, 80, 109, 110, 113, 129, 153, 157, 203, 205.

Poincaré, Raymond (1860-1934) Fransız siyasetçi. Birkaç kez bakan ve başbakan: 1913'ten 1920'ye kadar Fransa cumhurbaşkanı. Kendini bir dünya emperyalist savaşının hazırlanmasının kararlı yanlısı olarak gösterdi. -s. 187.

Pomyaldvski, Nikolay Gerassimoviç (1835-1863) - Rus demokrat yazarı. -s. 116.

Potressov, Aleksandr Nikolayeviç (takma adı Starover) (1869-1934) - Menşevizmin liderlerinden biri; 1907-1910 gericilik döneminde likidatörlerin başında bulundu. Birinci Dünya Savaşında sosyal-şoven. -s. 192, 202, 203.

Proudhon, Pierre-Joseph (1809-1865) - Fransız iktisatçısı, küçük-burjuvazinin ideoloğu. Anarşizmin kurucularından biri. - 32, 102, 103.

Purişkeviç, Vladimir Mitrafanoviç (1870-1920) - Büyük toprak sahibi, monarşist, aşırı-gerici. -s. 18, 23, 26, 27, 30, 36, 81, 82, 86, 118, 120, 121, 122, 126, 127, 12Ş, 132, 134, 136, 139.

R

Radek, Karl Berngardoviç (K. R.) (1885-1939) - 1900'den sonra Galiçya, Polonya ve Almanya'da sosyal-demokrat harekete katıldı; Alman sol sosyal-demokratlarının yayınları için çalıştı. Birinci Dünya Savaşında enternasyonalcilere katıldı, ama aynı zamanda merkezci eğilimler de gösterdi; ulusların kaderlerini tayin hakkı konusunda yanlış bir tutum takındı. 1917'den sonra bolşevik partisi üyesi, 1923'ten itibaren trotskist muhalefet içinde etkin militan. 1936'da partiye karşı düşmanca faaliyetinden dolayı partiden atıldı. -s. 167,191.

Radişcev, Aleksandr Nikolayeviç (1749_ 1802) - Rus yazarı, devrimci hümanist. -s. 125.

Reaa, Nikolay Andreyeviç (1792-1855) - Rus generali, Kırım seferine (1853-1856) katıldı. -s. 118.

Reger, Thaddaus (1872-1956) - Polonya Sosyalist Partisinin Avusturya Silezyası'ndaki örgütlenme sekreteri. -s. 69.

Renaudel, Pierre (1871-1935) - Fransız sağ sosyalisti. Birinci Dünya Savaşı sırasında sosyal-şoven. -s. 150.

Renner, Karl (1870-1950) - Avusturyalı siyasetçi, sağ sosyal-demokratların lideri ve teorisyeni, "ulusal kültürel özerklik" adlı milliyetçi burjuva teorisi yazarlarından biri. Birinci Dünya Savaşında sosyal-şoven. -s. 144.

Rodiçev, Fiyodor İvanoviç (1856'da doğdu) - Büyük toprak sahibi ve zemstvo üyesi, hukuk yazarı; kadet partisinin liderlerinden biri ve onun merkez komitesi üyesi. -s. 125.

Romanov, Nikola, Bkz: Nikola II.

Romanovlar, 1613'ten 1917'ye kadar hüküm süren Rus çar ve impara onun merkez komitesi üyesi. -s. 125, 207, 208.

Rubanoviç, İlya Adolfoviç (1860-1920) - Sosyalist-devrimciler küçük-burjuva partisinin liderlerinden. -s. 153.

Ryazanov (Goldendah), David Borissoviç (1870-1938) - Rus sosyal-demokratı. Birinci Dünya Savaşı sırasında merkezci. -s. 182.

S

Savenko, Anatoli İvanoviç, (1874'te doğdu) - Burjuva milliyetçisi, siyaset yazarı, büyük toprak sahibi. Devlet Duması üyesi; kara-yüzlerin Novaya Vremya ve Kievskaya Mysıl gazetelerinin yayınına yardımcı oldu. -s. 84.

Semkovski (Bronstein, Semion Yuliyeviç'in takma adı) (1882'de dogdu) - Rus sosyal-demokratı, menşevik. Birinci Dünya Savaşında merkezci. -s. 11, 12, 13, 14, 39, 41, 54, 60, 72, 79, 80, 87, 95, 96, 117, 118, 119, 120, 150, 202, 203.

Smirnov, E. (Gureviç, Emmanuil Luoviç) (1865'te doğdu) - Sosyal-demokrat, menşevik, Birinci Dünya Savaşı sırasında sosyal-şoven. -s. 125.

Sokolovski (Bassok) (Melenevski, M. L.'nin takma adı) (1879-1938) Ukraynalı milliyetçi, menşevik. Birinci Dünya Savaşı sırasında Alman yanlısı: Ukrayna Kurtuluş Birliğinin üyesi. -s. 28.

Stalin, Josef (1879-1953) -s. 8, 228, 232.

Stirner, Max (Schmidt, Kaspar'ın takma adı) (1806-1856) - Alman filozofu, burjuva bireyciliginin ve anarşizmin ideoloğu. -s. 102.

Stolipin, Piyotr Arkadiyeviç (1862-1911) - 1906-1911 arasında bakanlar kurulu başkanı, aşırı gerici. Adı, birinci Rus devriminin (1905-1907) vahşice bastırılmasıyla ve bundan sonraki gerici siyasal dönemle birlikte anılmaktadır. -s. 8, 132, 192.

Struve, Piyotr Berngardoviç (18701944) - Burjuva iktisatçısı ve siyaset yazarı, "legal marksizmin" sözcüsü, daha sonra kadet partisi merkez komitesi üyesi. -s. 9, 14, 23, 30, 38, 98, 173, 178.

T

Tugan-Baranovski, Mihail İvanoviç (1865-1919) - Burjuva iktisatçısı, "legal marksizm"in temsilcilerinden biri. -s. 9, 38.

Trubetskoy, Evgeni Nikolayeviç (18631920) - Prens, Rus burjuva liberalizminin temsilcisi, idealist filozof. Birinci Dünya Savaşmda Rus emperyalizminin ideologlarmdan biri. -s. 65.

V

Vandervelde, Emile (1866-1938) - Belçika İşçi Partisi lideri, İkinci Enternasyonalin Uluslararası Sosyalist Bürosu başkanı. Aşırı oportünist. Birinci Dünya Savaşı sırasında sosyal-şoven. Burjuva hükümetine katıldı: birkaç kez bakan oldu. -s. 150.

W

Warszawski, Adolf (takma adı Varski) (1868-1937) - Polonya işçi hareketinin bir militanı. Birinci Dünya Savaşında enternasyonalist. -s. 110, 111.

Wilhelm II (1859-1941) - Almanya İmparatoru ve Prusya Kralı (18881918). -s. 155, 159, 187.

Y

Yurkeviç, L. (takma adı Ribalko L.) (1885-1918) - Ukraynalı sosyal-demokrat, oportünist, milliyetçi. Ukraynalı işçilerin ayrı bir sosyal-demokrat partiye geçmeleri için savaşım verdi. -s. 16, 26, 28, 29, 30, 37, 52, 53, 54, 60, 79, 80, 87, 95, 96, 116, 117, 119, 150, 202.