Ne Yapmalı? - ÖRGÜTSEL ÇALIŞMANIN KAPSAMI
Ne Yapmalı?
(Hareketimizin Canalıcı Sorunları)
D. ÖRGÜTSEL ÇALIŞMANIN KAPSAMI
B-v'nin, "eyleme uygun devrimci güçlerin genel olarak bulunmayışından, bu yokluğun sadece St. Petersburg'da değil, tüm Rusya'da duyulduğundan" sözettiğini duyduk. Kimse bunun tersini iddia etmez. Ama sorun bu durumun nasıl açıklanacağıdır; B-v şöyle yazıyor:
"Bu olgunun tarihsel nedenlerinin açıklamasına girişmeyeceğiz; biz sadece, uzun süren bir siyasal gericilik tarafından yıldırılmış ve geçmişteki ve bugünkü iktisadi değişmelerle parçalanmış bir toplumun saflarından devrimci eyleme uygun çok az sayıda insan çıktığını; işçi sınıfının, illegal örgütlerin saflarını bir ölçüde güçlendiren devrimci işçiler ürettiğini, ama böyle devrimcilerin sayısının, zamanın gereklerini karşılamakta yetersiz kaldığını belirtmekle yetineceğiz. Üstelik, işçi, durumu gereği, fabrikada günde onbir-buçuk saat çalıştıktan sonra öyle bir hale gelmektedir ki, esas olarak, ancak bir ajitatörün işlevlerini yerine getirebilir. Oysa propaganda ve örgütlenme, illegal yazının hazırlanması ve dağıtılması, bildirilerin yayınlanması vb., zorunlu olarak, büyük ölçüde, o çok az sayıdaki aydınların omuzlarına yüklenmektedir." (Raboçeye Dyelo, n° 6, 38-39.)
Birçok noktada, özellikle (pratik içinde bulunan ve düşünen herkes gibi) amatörlüğümüzden yakınsa bile, ekonomizm altında ezildiğinden, bu dayanılmaz durumdan çıkışın yolunu bulamadığı ve bizim de altını çizdiğimiz noktalarda biz B-v'nin görüşüne katılmıyoruz. Gerçek şudur ki, toplum, "davaya" uygun birçok insan yetiştirmektedir, ama biz, bunların hepsini kullanamıyoruz. Hareketimizin bu bakımdan içinde bulunduğu kritik geçiş aşaması şöylece formüle edilebilir: hiç adam yok - ama gene de yığınla adam var. Yığınla adam var, çünkü işçi sınıfı ve gittikçe çeşitlenen toplumsal katlar, her yıl, kendi safları arasından, protestoda bulunmayi isteyen, dayanılmazlığı herkes tarafıdan anlaşılmamış olsa bile, her gün büyüyen bir yığının gittikçe daha derinden duyduğu mutlakiyete karşı mücadeleye güçleri yettiği kadar katkıda bulunmaya hazır, gittikçe artan sayıda hoşnutsuz kimse üretmektedir. Aynı zamanda, adam yok, çünkü önderlerimiz yok, hem geniş ölçüde hem de birbirleriyle eşit ve uyumlu bir biçimde, en önemsizler dahil, bütün güçlerin kullanılması olanağını sağlayan bir çalışmayı gerçekleştirecek yetenekte siyasal önderler, yetenekli örgütçüler yok, "devrimci örgütlerin büyümesi ve gelişmesi" sadece işçi sınıfı hareketinin büyümesinin gerisinde kalmıyor -B-v bile bunu kabul ediyor-, ama halkın bütün katları arasındaki genel demokratik hareketin de gerisinde kalıyor. (Geçerken belirtelim ki, B-v herhalde, şimdi, bunu, kendi vargılarını tamamlayan bir şey olarak görecektir.) Hareketin kendiliğinden temelinin genişliğine kıyasla devrimci çalışmanın kapsamı çok dardır. "İşverene ve hükümete karşı iktisadi mücadele" teorisi gibi zayıf bir teori tarafından çok fazla kuşatılmıştır. Oysa bugün "nüfusun bütün sınıfları arasına gitmesi" gereken sadece sosyal-demokrat siyasal ajitatörler değil, ama aynı zamanda sosyal-demokrat örgütçülerdir. [80*] Sosyal-demokratların, örgütsel çalışmanin binbir küçük işlerini, en çeşitli sınıfların tek tek temsilcileri arasında dağıtabileceklerinden kuşku duyacak, pratikte çalışan tek bir kişi bile yoktur. Uzmanlaşmanın bulunmayışı, tekniğimizin en ciddi eksikliklerinden biridir, nitekim B-v de, haklı olarak ve acı acı bundan yakınıyor.
Ortak davamızdaki ayrı ayrı her "işlem" ne kadar küçük olursa, bunları yapabilecek o kadar çok insan bulabiliriz (böyleleri çoğunlukla profesyonel devrimciler olma yeteneğinden yoksundurlar); ve polis için de, bütün bu "uzman militanları" "tuzağa düşürmek" o ölçüde zorlaşacak ve, bir kişinin kovuşturmaya uğramasi gibi önemsiz bir olayı, devletin "güvenlik" için harcadığı fonları haklı gösteren önemli bir "dava" haline getirmek o ölçüde zorlaşacaktır. Bize yardımda bulunmaya hazır olan kimselerin sayısına gelince, bundan önceki bölümde, bu bakimdan son beş yıl içinde meydana gelmiş bulunan çok büyük değişikliğe işaret etmiş bulunuyorum. Ama, öte yandan, bütün bu küçük kesimleri bir bütün içinde toplayabilmek için ve görevleri dağıtayım derken hareketi parçalamamak için, küçük işlevleri yerine getiren kişiye, yaptığı işin zorunlu ve önemli olduğu inancini verebilmek için (ki bu inanç olmaksızın onlar işlerini hiç bir zaman yapmayacaklardır), [81*] bütün bunlar için güçlü bir denenmiş devrimciler örgütü zorunludur. Böyle bir örgüt ne kadar gizli olursa, partiye olan güven de o kadar güçlü ve yaygın,olur. Bilindiği gibi, savaşta her şeyden önemli olan şey, sadece kişinin kendi ordusuna, kendi öz gücüne güven kazandırması değildir, düşmanı ve bütün tarafsız unsurları bu güce inandırması da önemlidir; dostça tarafsızlık, bazı durumlarda başarının koşulu olabilir. Sağlam bir teorik temele dayanan ve elinde sosyal-demokrat bir organ bulunan böyle bir örgüt varoldu mu, hareketin, kendi yanına çektiği çok sayıda "yabancı" unsurlar tarafından yolundan saptırılmasından korku duymamıza gerek yoktur (tam tersine, asıl şimdi, amatörlük egemenken, birçok sosyal-demokratın Credo'ya kaydıklarını ve hâlâ da kendilerini sosyal-demokrat sundıklarını görmekteyiz). Kısacası, uzmanlaşma, zorunlu olarak, merkezileşmeyi öngörür ve onu gerekli kılar.
Ama uzmanlaşmanın gereğini o kadar güzel göstermiş olan B-v, bizce, yukarıya aktardığımız savının ikinci kısmında, bunun önemini küçümsüyor. Bu işçi sınıfı devrimcilerinin sayısı yetersizdir diyor. Bu tamamen doğrudur, ve "yakın bir gözlemcinin değerli tanıklığı"nın, sosyal-demokraside bugünkü bunalımın nedenleri ve bunun nasıl altedileceği konusundaki görüşlerimizi tamamen doğruladığını bir kez daha belirtiyoruz. Yığınların kendiliğinden uyanışının gerisinde kalan sadece genel olarak devrimciler değildir; işçi-devrimciler bile işçi sınıfı yığınlarının kendiliğinden uyanışının gerisinde kalmaktadırlar. Ve bu olgu, "pratik" bakımdan da, işçilere karşı görevlerimiz konusundaki tartışmalarda sık sık lâyık görüldügümüz "pedagoji"nin sadece saçmalığını değil, ama aynı zamanda gerici siyasal niteliğini de doğrular. Bu olgu, birinci ve en önemli görevimizin, parti eylemi bakımından aydın devrimcilerle aynı düzeyde olan işçi sınıfı devrimcileriniri ortaya çıkmasına katkıda bulunmak olduğunun kanıtıdır ("parti eylemi bakımından", sözcüklerini vurguluyoruz, çünkü, işçilerin öteki bakımlardan aydınlarla aynı düzeye gelmesi, ne o kadar kolaydır, ne de o kadar ivedi bir zorunluluktur). Onun için işçileri devrimciler düzeyine yükseltme işi asıl çabamız olmalıdır; ekonomistlerin yapmayı istediği gibi "çalışan yığınların" düzeyine, ya da Svoboda'nın yapmayı istediği gibi (ve böylelikle ekonomist "pedagoji"nin ikinci sınıfa yükselmesi gibi) "ortalama işçi"nin düzeyine inmek bizim görevimiz değildir. İşçiler için kolay anlaşılır yazının, ve özellikle de geri kalmiş işçiler için kolay anlaşılır (ama elbette ki kaba değil) yazının gereğini yadsımıyorum. Ama beni üzen şey, pedagojinin, siyaset ve örgüt sorunlarıyla böyle durmadan birbirine karıştırılmasıdır. "Ortalama işçi"yle bu kadar ilgilenen sizler, işçi sınıfı siyasetini ya da işçi sınıfı örgütlenmesini tartışırken, onlara tepeden bakmayı istemekle aslında işçilere hakaret etmektesiniz baylar. Ciddi şeylerden ciddi bir biçimde sözedin; pedagojiyi pedagoglara bırakın, siyasetçilere ve örgütçülere değil! Aydın tabaka arasında da ileri kimseler, "ortalama" tabaka ve bir de "yığınlar" yok mudur? Aydın tabaka arasında, kolay anlaşılır bir yazının gerekliliğini herkes kabul etmiyor mu, ve böyle bir yazın yayınlanmıyor mu? Öyle bir kişi düşünün ki, lise ya da yüksek okul ögrencilerinin örgütlenmesi konusunda yazdığı bir makalede, yeni bir keşifte bulunan bir adam edasıyla, ilkin "ortalama öğrenciler" örgütü gereklidir deyip duruyor. Hiç kuşku yok ki, herkes kendisine gülecektir, ve böylesine lâyık olan budur. Yazarımıza, eğer varsa, örgüt hakkındaki düşüncelerinizi bildirin, kimin "ortalama", kimin bunun üstünde, kimin altında olduğuna biz karar verelim, denecektir. Ama eğer örgütleme hakkında kendinize ait düşünceleriniz yoksa, o zaman "yığınlar" ve "ortalama kimseler" adına giriştiğiniz bütün çabalar çok cansıkıcı olacaktır. Bilmeniz gerekir ki, bu "siyaset" ve "örgüt" sorunları kendi başlarına öylesine ciddidir ki, bunlar ancak çok ciddi olarak ele) alınabilir. İşçileri (ve üniversite ögrencileriyle liselileri) bu sorunları kendileriyle tartışabilmek için eğitebiliriz ve eğitmeliyiz. Ama bu sorunları ele aldığınız anda, bunlara gerçek yanıtlar vermelisiniz; geriye çarkedip "ortalama"dan ya da "yığınlar"dan medet ummayınız; gereksiz tümceciklerle ya da eğlendirici fıkralarla durumu geçiştirmeye kalkmayınız. [82*]
İşçi-devrimci, görevine tam olarak hazırlanabilmek için, aynı şekilde profesyonel bir devrimci olmalıdır. Onun için B-v., işçi, günün onbir-buçuk saatini fabrikada geçirdiğine göre, ajitasyon dışındaki öteki devrimci görevler "zorunlu olarak büyük ölçüde o çok az sayıdaki aydınların omuzlarına yüklenmelidir", derken yanılmaktadır. Ama bu, hiç de "zorunlu" olduğu için böyle olmamaktadır. Bu, biz geri olduğumuz için, yetenekli her işçiye profesyonel ajitatör, örgütçü, propagandacı, yayın dağıtıcısı, vb. vb. olabilmesi için yardım etmenin görevimiz olduğunu bilmediğimiz için böyle olmaktadır. Biz, bu bakımdan, gücümüzü utanç verici bir biçimde çarçur etmekteyiz, neyi en büyük dikkatle yetiştirmemiz ve geliştirmemiz gerektiğini bilmemekteyiz. Almanlara bakınız: onların güçleri bizimkinin yüz katıdır, ama gerçekten yetenekli ajitatörlerin vb., çoğu kez "ortalamalar" arasından çıkmadığını pek iyi anlıyorlar. Onun için, her yetenekli işçiyi, hemen, yeteneklerini geliştirebileceği ve tam olarak kullanabileceği koşullar içine yerleştirmeye çalışıyorlar: onu profesyonel ajitatör yapıyorlar; eylem alanını genişletmek için, tek bir fabrikadan bütün sanayi koluna, tek bir yöreden bütün ülkeye yayabilmesi için, ona yardımcı oluyorlar. O, mesleğinde deneyim ve ustalık ediniyor; görüş ufuklarını genişletiyor ve bilgisini artırıyor; başka yörelerdeki ve başka partilerdeki ileri gelen siyasal liderleri yakından gözleme olanağını buluyor; işçi, onların düzeyine yükselmeye ve işçi sınıfı ortamının bilgisi ve sosyalist inançların tazeliği ile profesyonel ustalığı kendi şahsında birleştirmeye uğraşıyor; çünkü bunlar olmadan, proletarya, kusursuz biçimde eğitilmiş olan düşmanlarına karşı çetin bir mücadele veremez.
İşte yığınlar, saflarından, Bebel ve Auer çapında adamları ancak bu şekilde çıkarmaktadır. Ama siyasal bakımdan özgür olan bir ülkede büyük çapta kendiliğinden olan şeyi, Rusya'da, biz, bilinçli olarak ve sistemli bir biçimde örgütlerimizden yararlanarak yapmalıyız. Azıcık yeteneği olan ve bir şeyler "vaadeden" bir işçi ajitatörün günde onbir saat fabrikada çalışmasına izin verilmemelidir. Geçiminin parti tarafından sağlanmasını; zamanı gelince yeraltına geçebilmesini; eğer deneyimini artıracaksa, görüş ufuklarını genişletecekse ve jandarmaya karşı mücadelede hiç değilse birkaç yıl dayanabilecekse, eylem yerini değiştirmesini biz sağlamalıyız. Hareketlerinin kendiliğinden yükselişi genişlik ve derinlik kazandıkça, işçi sınıfı yığınları, kendi saflarından, sadece artan sayıda yetenekli ajitatörler değil, ama yetenekli örgütçüler de, propagandacılar da, ve sözcüğün en iyi anlamıyla "pratik militanlar" da çıkartırlar (böyleleri, çoğunlukla, Ruslara özgü biçimde oldukça dikkatsiz ve alışkanlıklarında derbeder olan bizim aydınlarımız arasında o kadar azdır ki). Gerekli hazırlıktan geçmiş ve eğitilmiş işçi-devrimcilerden kuvvetlerimiz olduğu zaman (ve elbette bütün öteki kollardan da), dünyadaki hiç bir siyasal polis bunlarla başedemez, çünkü bütün varlıklarıyla devrime bağlı olan bu kuvvetler, işçi yığınlarının sonsuz güvenini kazanmış olacaklardır. Ve biz, hem işçilerin hem de "aydınların" ortak yolu olan profesyonel devrimci eğitim yoluna işçileri "yöneltmek" için gerekeni yapmadığımız, ve çok kez, işçi yığınları için, "ortalama işçiler" vb. için "erişilebilir" olan şeyler konusunda ahmakça söylevlerimizle onları geriye çektiğimiz için doğrudan doğruya suçluyuz.
Öteki bakımlardan olduğu gibi, bu bakımdan da örgütsel çalışmalarımızın dar kapsamı, hiç kuşkusuz ki, doğrudan doğruya teorimizi ve siyasal görevlerimizi dar sınırlar içine hapsetmemiz yüzündendir (her ne kadar ekonomistlerin büyük çoğunluğu ve pratik çalışma içindeki acemiler bunun bilincinde değilseler de). Kendiliğindenliğe kölece boyuneğişin, yığınlar için "erişilebilir" olandan bir adım bile olsa öteye geçme korkusu, yığınların dolaysız ve ivedi istemlerinin ötesine geçme korkusu yarattığı görülüyor. Korkmayınız baylar! Unutmayınız ki, örgütlenme konusunda o kadar geri bir düzeydeyiz ki, çok öteye gidebileceğimiz düşüncesi saçmadır!
E. "KOMPLOCU" ÖRGÜT VE "DEMOKRATÇILIK"
B-v'nin, "eyleme uygun devrimci güçlerin genel olarak bulunmayışından, bu yokluğun sadece St. Petersburg'da değil, tüm Rusya'da duyulduğundan" sözettiğini duyduk. Kimse bunun tersini iddia etmez. Ama sorun bu durumun nasıl açıklanacağıdır; B-v şöyle yazıyor:
"Bu olgunun tarihsel nedenlerinin açıklamasına girişmeyeceğiz; biz sadece, uzun süren bir siyasal gericilik tarafından yıldırılmış ve geçmişteki ve bugünkü iktisadi değişmelerle parçalanmış bir toplumun saflarından devrimci eyleme uygun çok az sayıda insan çıktığını; işçi sınıfının, illegal örgütlerin saflarını bir ölçüde güçlendiren devrimci işçiler ürettiğini, ama böyle devrimcilerin sayısının, zamanın gereklerini karşılamakta yetersiz kaldığını belirtmekle yetineceğiz. Üstelik, işçi, durumu gereği, fabrikada günde onbir-buçuk saat çalıştıktan sonra öyle bir hale gelmektedir ki, esas olarak, ancak bir ajitatörün işlevlerini yerine getirebilir. Oysa propaganda ve örgütlenme, illegal yazının hazırlanması ve dağıtılması, bildirilerin yayınlanması vb., zorunlu olarak, büyük ölçüde, o çok az sayıdaki aydınların omuzlarına yüklenmektedir." (Raboçeye Dyelo, n° 6, 38-39.)
Birçok noktada, özellikle (pratik içinde bulunan ve düşünen herkes gibi) amatörlüğümüzden yakınsa bile, ekonomizm altında ezildiğinden, bu dayanılmaz durumdan çıkışın yolunu bulamadığı ve bizim de altını çizdiğimiz noktalarda biz B-v'nin görüşüne katılmıyoruz. Gerçek şudur ki, toplum, "davaya" uygun birçok insan yetiştirmektedir, ama biz, bunların hepsini kullanamıyoruz. Hareketimizin bu bakımdan içinde bulunduğu kritik geçiş aşaması şöylece formüle edilebilir: hiç adam yok - ama gene de yığınla adam var. Yığınla adam var, çünkü işçi sınıfı ve gittikçe çeşitlenen toplumsal katlar, her yıl, kendi safları arasından, protestoda bulunmayi isteyen, dayanılmazlığı herkes tarafıdan anlaşılmamış olsa bile, her gün büyüyen bir yığının gittikçe daha derinden duyduğu mutlakiyete karşı mücadeleye güçleri yettiği kadar katkıda bulunmaya hazır, gittikçe artan sayıda hoşnutsuz kimse üretmektedir. Aynı zamanda, adam yok, çünkü önderlerimiz yok, hem geniş ölçüde hem de birbirleriyle eşit ve uyumlu bir biçimde, en önemsizler dahil, bütün güçlerin kullanılması olanağını sağlayan bir çalışmayı gerçekleştirecek yetenekte siyasal önderler, yetenekli örgütçüler yok, "devrimci örgütlerin büyümesi ve gelişmesi" sadece işçi sınıfı hareketinin büyümesinin gerisinde kalmıyor -B-v bile bunu kabul ediyor-, ama halkın bütün katları arasındaki genel demokratik hareketin de gerisinde kalıyor. (Geçerken belirtelim ki, B-v herhalde, şimdi, bunu, kendi vargılarını tamamlayan bir şey olarak görecektir.) Hareketin kendiliğinden temelinin genişliğine kıyasla devrimci çalışmanın kapsamı çok dardır. "İşverene ve hükümete karşı iktisadi mücadele" teorisi gibi zayıf bir teori tarafından çok fazla kuşatılmıştır. Oysa bugün "nüfusun bütün sınıfları arasına gitmesi" gereken sadece sosyal-demokrat siyasal ajitatörler değil, ama aynı zamanda sosyal-demokrat örgütçülerdir. [80*] Sosyal-demokratların, örgütsel çalışmanin binbir küçük işlerini, en çeşitli sınıfların tek tek temsilcileri arasında dağıtabileceklerinden kuşku duyacak, pratikte çalışan tek bir kişi bile yoktur. Uzmanlaşmanın bulunmayışı, tekniğimizin en ciddi eksikliklerinden biridir, nitekim B-v de, haklı olarak ve acı acı bundan yakınıyor.
Ortak davamızdaki ayrı ayrı her "işlem" ne kadar küçük olursa, bunları yapabilecek o kadar çok insan bulabiliriz (böyleleri çoğunlukla profesyonel devrimciler olma yeteneğinden yoksundurlar); ve polis için de, bütün bu "uzman militanları" "tuzağa düşürmek" o ölçüde zorlaşacak ve, bir kişinin kovuşturmaya uğramasi gibi önemsiz bir olayı, devletin "güvenlik" için harcadığı fonları haklı gösteren önemli bir "dava" haline getirmek o ölçüde zorlaşacaktır. Bize yardımda bulunmaya hazır olan kimselerin sayısına gelince, bundan önceki bölümde, bu bakimdan son beş yıl içinde meydana gelmiş bulunan çok büyük değişikliğe işaret etmiş bulunuyorum. Ama, öte yandan, bütün bu küçük kesimleri bir bütün içinde toplayabilmek için ve görevleri dağıtayım derken hareketi parçalamamak için, küçük işlevleri yerine getiren kişiye, yaptığı işin zorunlu ve önemli olduğu inancini verebilmek için (ki bu inanç olmaksızın onlar işlerini hiç bir zaman yapmayacaklardır), [81*] bütün bunlar için güçlü bir denenmiş devrimciler örgütü zorunludur. Böyle bir örgüt ne kadar gizli olursa, partiye olan güven de o kadar güçlü ve yaygın,olur. Bilindiği gibi, savaşta her şeyden önemli olan şey, sadece kişinin kendi ordusuna, kendi öz gücüne güven kazandırması değildir, düşmanı ve bütün tarafsız unsurları bu güce inandırması da önemlidir; dostça tarafsızlık, bazı durumlarda başarının koşulu olabilir. Sağlam bir teorik temele dayanan ve elinde sosyal-demokrat bir organ bulunan böyle bir örgüt varoldu mu, hareketin, kendi yanına çektiği çok sayıda "yabancı" unsurlar tarafından yolundan saptırılmasından korku duymamıza gerek yoktur (tam tersine, asıl şimdi, amatörlük egemenken, birçok sosyal-demokratın Credo'ya kaydıklarını ve hâlâ da kendilerini sosyal-demokrat sundıklarını görmekteyiz). Kısacası, uzmanlaşma, zorunlu olarak, merkezileşmeyi öngörür ve onu gerekli kılar.
Ama uzmanlaşmanın gereğini o kadar güzel göstermiş olan B-v, bizce, yukarıya aktardığımız savının ikinci kısmında, bunun önemini küçümsüyor. Bu işçi sınıfı devrimcilerinin sayısı yetersizdir diyor. Bu tamamen doğrudur, ve "yakın bir gözlemcinin değerli tanıklığı"nın, sosyal-demokraside bugünkü bunalımın nedenleri ve bunun nasıl altedileceği konusundaki görüşlerimizi tamamen doğruladığını bir kez daha belirtiyoruz. Yığınların kendiliğinden uyanışının gerisinde kalan sadece genel olarak devrimciler değildir; işçi-devrimciler bile işçi sınıfı yığınlarının kendiliğinden uyanışının gerisinde kalmaktadırlar. Ve bu olgu, "pratik" bakımdan da, işçilere karşı görevlerimiz konusundaki tartışmalarda sık sık lâyık görüldügümüz "pedagoji"nin sadece saçmalığını değil, ama aynı zamanda gerici siyasal niteliğini de doğrular. Bu olgu, birinci ve en önemli görevimizin, parti eylemi bakımından aydın devrimcilerle aynı düzeyde olan işçi sınıfı devrimcileriniri ortaya çıkmasına katkıda bulunmak olduğunun kanıtıdır ("parti eylemi bakımından", sözcüklerini vurguluyoruz, çünkü, işçilerin öteki bakımlardan aydınlarla aynı düzeye gelmesi, ne o kadar kolaydır, ne de o kadar ivedi bir zorunluluktur). Onun için işçileri devrimciler düzeyine yükseltme işi asıl çabamız olmalıdır; ekonomistlerin yapmayı istediği gibi "çalışan yığınların" düzeyine, ya da Svoboda'nın yapmayı istediği gibi (ve böylelikle ekonomist "pedagoji"nin ikinci sınıfa yükselmesi gibi) "ortalama işçi"nin düzeyine inmek bizim görevimiz değildir. İşçiler için kolay anlaşılır yazının, ve özellikle de geri kalmiş işçiler için kolay anlaşılır (ama elbette ki kaba değil) yazının gereğini yadsımıyorum. Ama beni üzen şey, pedagojinin, siyaset ve örgüt sorunlarıyla böyle durmadan birbirine karıştırılmasıdır. "Ortalama işçi"yle bu kadar ilgilenen sizler, işçi sınıfı siyasetini ya da işçi sınıfı örgütlenmesini tartışırken, onlara tepeden bakmayı istemekle aslında işçilere hakaret etmektesiniz baylar. Ciddi şeylerden ciddi bir biçimde sözedin; pedagojiyi pedagoglara bırakın, siyasetçilere ve örgütçülere değil! Aydın tabaka arasında da ileri kimseler, "ortalama" tabaka ve bir de "yığınlar" yok mudur? Aydın tabaka arasında, kolay anlaşılır bir yazının gerekliliğini herkes kabul etmiyor mu, ve böyle bir yazın yayınlanmıyor mu? Öyle bir kişi düşünün ki, lise ya da yüksek okul ögrencilerinin örgütlenmesi konusunda yazdığı bir makalede, yeni bir keşifte bulunan bir adam edasıyla, ilkin "ortalama öğrenciler" örgütü gereklidir deyip duruyor. Hiç kuşku yok ki, herkes kendisine gülecektir, ve böylesine lâyık olan budur. Yazarımıza, eğer varsa, örgüt hakkındaki düşüncelerinizi bildirin, kimin "ortalama", kimin bunun üstünde, kimin altında olduğuna biz karar verelim, denecektir. Ama eğer örgütleme hakkında kendinize ait düşünceleriniz yoksa, o zaman "yığınlar" ve "ortalama kimseler" adına giriştiğiniz bütün çabalar çok cansıkıcı olacaktır. Bilmeniz gerekir ki, bu "siyaset" ve "örgüt" sorunları kendi başlarına öylesine ciddidir ki, bunlar ancak çok ciddi olarak ele) alınabilir. İşçileri (ve üniversite ögrencileriyle liselileri) bu sorunları kendileriyle tartışabilmek için eğitebiliriz ve eğitmeliyiz. Ama bu sorunları ele aldığınız anda, bunlara gerçek yanıtlar vermelisiniz; geriye çarkedip "ortalama"dan ya da "yığınlar"dan medet ummayınız; gereksiz tümceciklerle ya da eğlendirici fıkralarla durumu geçiştirmeye kalkmayınız. [82*]
İşçi-devrimci, görevine tam olarak hazırlanabilmek için, aynı şekilde profesyonel bir devrimci olmalıdır. Onun için B-v., işçi, günün onbir-buçuk saatini fabrikada geçirdiğine göre, ajitasyon dışındaki öteki devrimci görevler "zorunlu olarak büyük ölçüde o çok az sayıdaki aydınların omuzlarına yüklenmelidir", derken yanılmaktadır. Ama bu, hiç de "zorunlu" olduğu için böyle olmamaktadır. Bu, biz geri olduğumuz için, yetenekli her işçiye profesyonel ajitatör, örgütçü, propagandacı, yayın dağıtıcısı, vb. vb. olabilmesi için yardım etmenin görevimiz olduğunu bilmediğimiz için böyle olmaktadır. Biz, bu bakımdan, gücümüzü utanç verici bir biçimde çarçur etmekteyiz, neyi en büyük dikkatle yetiştirmemiz ve geliştirmemiz gerektiğini bilmemekteyiz. Almanlara bakınız: onların güçleri bizimkinin yüz katıdır, ama gerçekten yetenekli ajitatörlerin vb., çoğu kez "ortalamalar" arasından çıkmadığını pek iyi anlıyorlar. Onun için, her yetenekli işçiyi, hemen, yeteneklerini geliştirebileceği ve tam olarak kullanabileceği koşullar içine yerleştirmeye çalışıyorlar: onu profesyonel ajitatör yapıyorlar; eylem alanını genişletmek için, tek bir fabrikadan bütün sanayi koluna, tek bir yöreden bütün ülkeye yayabilmesi için, ona yardımcı oluyorlar. O, mesleğinde deneyim ve ustalık ediniyor; görüş ufuklarını genişletiyor ve bilgisini artırıyor; başka yörelerdeki ve başka partilerdeki ileri gelen siyasal liderleri yakından gözleme olanağını buluyor; işçi, onların düzeyine yükselmeye ve işçi sınıfı ortamının bilgisi ve sosyalist inançların tazeliği ile profesyonel ustalığı kendi şahsında birleştirmeye uğraşıyor; çünkü bunlar olmadan, proletarya, kusursuz biçimde eğitilmiş olan düşmanlarına karşı çetin bir mücadele veremez.
İşte yığınlar, saflarından, Bebel ve Auer çapında adamları ancak bu şekilde çıkarmaktadır. Ama siyasal bakımdan özgür olan bir ülkede büyük çapta kendiliğinden olan şeyi, Rusya'da, biz, bilinçli olarak ve sistemli bir biçimde örgütlerimizden yararlanarak yapmalıyız. Azıcık yeteneği olan ve bir şeyler "vaadeden" bir işçi ajitatörün günde onbir saat fabrikada çalışmasına izin verilmemelidir. Geçiminin parti tarafından sağlanmasını; zamanı gelince yeraltına geçebilmesini; eğer deneyimini artıracaksa, görüş ufuklarını genişletecekse ve jandarmaya karşı mücadelede hiç değilse birkaç yıl dayanabilecekse, eylem yerini değiştirmesini biz sağlamalıyız. Hareketlerinin kendiliğinden yükselişi genişlik ve derinlik kazandıkça, işçi sınıfı yığınları, kendi saflarından, sadece artan sayıda yetenekli ajitatörler değil, ama yetenekli örgütçüler de, propagandacılar da, ve sözcüğün en iyi anlamıyla "pratik militanlar" da çıkartırlar (böyleleri, çoğunlukla, Ruslara özgü biçimde oldukça dikkatsiz ve alışkanlıklarında derbeder olan bizim aydınlarımız arasında o kadar azdır ki). Gerekli hazırlıktan geçmiş ve eğitilmiş işçi-devrimcilerden kuvvetlerimiz olduğu zaman (ve elbette bütün öteki kollardan da), dünyadaki hiç bir siyasal polis bunlarla başedemez, çünkü bütün varlıklarıyla devrime bağlı olan bu kuvvetler, işçi yığınlarının sonsuz güvenini kazanmış olacaklardır. Ve biz, hem işçilerin hem de "aydınların" ortak yolu olan profesyonel devrimci eğitim yoluna işçileri "yöneltmek" için gerekeni yapmadığımız, ve çok kez, işçi yığınları için, "ortalama işçiler" vb. için "erişilebilir" olan şeyler konusunda ahmakça söylevlerimizle onları geriye çektiğimiz için doğrudan doğruya suçluyuz.
Öteki bakımlardan olduğu gibi, bu bakımdan da örgütsel çalışmalarımızın dar kapsamı, hiç kuşkusuz ki, doğrudan doğruya teorimizi ve siyasal görevlerimizi dar sınırlar içine hapsetmemiz yüzündendir (her ne kadar ekonomistlerin büyük çoğunluğu ve pratik çalışma içindeki acemiler bunun bilincinde değilseler de). Kendiliğindenliğe kölece boyuneğişin, yığınlar için "erişilebilir" olandan bir adım bile olsa öteye geçme korkusu, yığınların dolaysız ve ivedi istemlerinin ötesine geçme korkusu yarattığı görülüyor. Korkmayınız baylar! Unutmayınız ki, örgütlenme konusunda o kadar geri bir düzeydeyiz ki, çok öteye gidebileceğimiz düşüncesi saçmadır!
E. "KOMPLOCU" ÖRGÜT VE "DEMOKRATÇILIK"
