Kominternde Faşizm Üzerine tartışma - belgeler 5-12-1922
IV. KONGRE TUTANAĞINDAN
(Petrograd Moskova, 5.11.-5.12.1922)
1. OTURUM, AÇILIŞ KONUŞMALARI
Konuşmacı: BERON
İtalya’daki durum üzerine konuşmasında Berön, mer kezciler sağcılar ile uğraşırken buıjuvazinin zaman kazanıp güçlerini toparladığını ve karşı saldırıya geçtiğini belirtip, şu an faşistlerin durjıma hakim olduklarını söylüyor. Devamla faşistlerin sanıldığı kadar kuvvetli olmadıklarım, faşistlerin özellikle toprak sahiplerinin elinde bir silah olduğunu, büyük sanayi ve ticaret buıjuvazisinin bolşevizm korkusu yüzünden onları takip ettiğini anlatıyor.
"Nihayet faşizmin, bir uluslararası macera siyaseti anla mına geldiğini" söyleyip bu hareketin kısa zamanda kendi karşıtına dönüşeceğini, bunu doğru kanallara aktarmak gerektiğini, KP önderliğinde bu protesto hareketini mümkün olduğu kadar gericiliğe karşı ileriye götürmek gerektiğini belirtiyor.
Protokoll des IV. Weltkongresses
der Kommunistischen Internationale,
2. OTURUM, ÇALIŞMA RAPORU
Konuşmacı: ZİNOVYEV
Zinovyev, komisyon çalışmalarına değinirken, faşist dönem altında güçlerin nasıl yeniden
örgütleneceği sorununa değinip, bu dönemin ne kadar süreceğinin bilinmediğini, ama en kötü
ihtimale hazırlıklı olunması gerektiğim belirti yor.
A.g.e., s. 44.
3. OTURUM, RAPOR KONUŞMASI
Konuşmacı: ZİNOVYEV
Zinovyev, İtalya’da meydana gelen olayları değerlendi rirken, İtalya’da olanların yerel bir olay
olmadığım, zorunlu olarak diğer ülkelerde de değişik biçimlerde aym olayların ortaya çıkacağım
belirtip, devamla, eğer İtalya’da faşistler zafer kazanırsa - v e o bunun yakın gelecekte mümkün
oldu. ğunu söylüyor- o zaman kesinlikle benzer olayların Alman ya’da, belki tüm Orta Avrupa’da
gerçekleşeceğini söylüyor. Avusturya’da, Çekoslovakya’da, Macaristan’da, Balkan ülke lerinde
benzer olayların şimdiden yaşandığını belirtiyor.
A.g.e., s. 57.
7. OTURUM, RAPOR KAPANIŞ TARTIŞMALARI
Konuşmacı: ZİNOVYEV
Zinovyev, faşistlerin sendikal örgütlenmesine değinip, bunun yeni birşey olduğunu ve onların kitle
örgütü haline gelmek istediklerini söyleyip, işçilerin ne yaptığım soruyor. Örnek verip işçinin
tavrım anlatıyor: Bir büyük fabrikada işveren faşist sendikadan üye kartı getirmeyeni işe almıyor,
işçiler bir an düşünüp faşistlerden kart alıyorlar, ama seçim lerde faşistler %1 oy alıyorlar,
ezici çoğunluk komünistleri seçiyor, işçiler durumu çakmışlardır, biz kartı getiririz, ama komünist olarak kalırız. Tabii ki biz faşist sendikalara girme
li, onları fethetmeliyiz.
A.g.e., s. 205.
10. OTURUM, DÜNYA DEVRÎMÎNİN PERSPEKTİFLERİ
Konuşmacı: TROÇKİ
Troçki, İtalya’da 1920’de devrimin fiyasko ile sonuçlan ması ve devrimci bir partinin yokluğu
yüzünden Mussolini ve faşistlerin iktidarı aldıklarını, Mussolini’nin, devrime karşı tüm güçlerin,
artı devrime kazanılabilecek bir sürü unsurun birleştirilmesini ve örgütlenmesini temsil ettiğini
belirtiyor.
A.g.e., ş. 269.
11. OTURUM, SERMAYENİN SALDIRISI
Konuşmacı: RADEK
Radek, uluslararası sermayenin saldırısını ele alırken Mussolini’nin faşizmin zaferinden önceki
programma deği nip Almanya’daki ağır sanayi temsilcileriyle, İtalyan faşistleri nin aslında aynı
gücü temsil ettiklerini vurguluyor. Daha son ra "faşizmin zaferi" başlığı altında faşizmi ele
alıyor.
III- Faşizmin zaferi
İtalya’da faşizmin zaferi, sermayenin Orta Avrupa ve Almanya’da proleter harekete karşı başlattığı
karşı-devrimci saldırnun bir parçasıdır. "Faşizmin zaferi, sadece mekanik olarak faşist silahların
zaferi değildir, bilakis sosyalizm ve komünizm, dünya devrimi süreci başlayalı beri en büyük
yenilgisini almıştır. Bu yenilgi Macar Sovyetlerinin yenilgisin den daha büyüktür, çünkü faşizmin
zaferi, İtalyan sosyalizmi nin ve tüm İtalyan işçi hareketinin anhk manevi ve siyasal iflasının
sonucudur." Faşizmin zaferi nasıl mümkün oldu?
İtalya savaştan galip çıktı, fakat siyasal zaferine uygun ekono mik çıkarlar elde edemedi,
savaştan dönen askerlerin, küçük-burjuvalarm, aydınların iktisadi durumu korkunçtu. İşsizlik had
safhadaydı. Proleter devrim gerçekleşmeyince kitleler faşizme yöneldiler. Faşizm içinde büyük
çelişkiler barındırmaktadır, bu onun uzun ömürlü olamayacağının gös tergesidir.
A.g.e., s. 308.
12. OTURUM, FAŞİZM ÜZERİNE RAPOR
Konuşmacı: BORDİGA
Faşist hareketin kökleri:
Faşist hareketin kökleri 1914/15’lere dayanır, o zaman lar İtalya’mn savaşa girmesini destekleyen çeşitli eğilimde gruplar vardı; büyük sanayicilerin oluşturduğu sağ grup; cum huriyetçilerin, İtalyan radikallerinin, sol demokratların oluş turduğu sol grup ve üçüncü sırada devrimci sendikacılar ve anarşistler - kişisel bir durum olmasma rağmen burada belirtmekte yarar var, Sosyalist Parti’nin sol kanadının önde ri, "Avanti"nin yöneticisi Mussolini!
İkinci grubun faşistlere katılmadığı, geleneksel burjuva siyasete devam ettiği söylenebilir, faşist harekette aşırı sağcı lar ile aşırı solcular katıldılar.
Bu grup savaş sonrasında tüm etkisini kaybetti. Ama grup kendini dağıtmadı, önderleri sürekli Mussolini’ydi. 1919 seçimlerinde gazetelerini çıkardıkları Milano’da büyük bir yenilgi aldılar, ama çalışmayı bırakmadılar.
Ben, Zinovyev’in Sosyalist Parti’yi iktidarı alabilecek güçte görmesine katılmıyorum, ama o en azından işçi yığınla rı arasındaki devrimci güçleri sağlam bir. örgüte kavuşturabi- lirdi, ama bunu da beceremedi.
Sosyalist hareket, siyasal hayatın her alanında üst üste hatalar yapınca faşistler güçlenmeye başladılar.
Sosyalist Parti’nin mücadele morali bozuldu. Halbuki 1919 ve 1920’nin ilk yarısında orta sınıflar dahi proleter dev rim bekliyorlardı ve ona karşı tarafsız kalmaya hazırdılar. Sosyalist Parti duruma uygun örgütlenmeyi gerçekleştireme- yince orta katmanlarda huzursuzluk arttı ve onlar karşı yöne yöneldiler.
Bu aşamada burjuvazinin saldırısı başladı, faşizm, burju vazi açısından sorunun çözümüydü.
"İtalyan örneği, sermaye nin saldırısının klasik bir örneğidir." Faşizmin gelişim süre cinde biz, sermayenin saldırısının tüm biçimlerini yaşadık.
"Faşistlerin kullandığı yöntemler çok karakteristiktir; faşizm, toplumda savaştan sonra yerini bulamayan tüm ter his edilmiş unsurları topladı ve onların askeri tecrübelerin den yararlandı."
Sadece büyük sanayi merkezlerinde değil küçük şehirler de de askeri birlikler oluşturdular, devlet organlarından yar dım-gördüler, kanun önünde cezasız kaldılar. Faşistler ilk önce küçük bir birim seçip, buradaki proleter örgütlere sal dırdılar, önderlerini öldürdüler veya göçe zorladılar.
İşçiler böyle bir saldırıya karşı hazırlıksız olduklarından ve karşıla rında çevreden toplanmış güçlü bir hareket gördüklerinden geri çekildiler. Faşistler böylelikle İtalya’daki önemli mevki leri ele geçirdiler ye ilerlediler.
Faşistlerin çıkış noktası Bolongna oldu.
Zincirlerinden boşanmış şekilde faşistler arkalarındaki devlet gücü ile birlikte kundaklamalara, yağmalamalara, pro leter örgütlere karşı saldırılara başladılar ve nihayet tarihi gün 21 Kasım 1920’de şehir üzerinde hakimiyet kurdular. Buradan iki kol üzerinden Roma’ya doğru ilerlediler.
Faşizm,- burjuvazinin geri kanadının bir hareketi değil di. "Faşizm güneyde değil, bilakis proleter hareketin en fazla geliştiği ve sınıf savaşımının en belirgin ortaya çıktığı yerler de ortaya çıktı."
Faşizm, bir tarım hareketi değildir, burjuvazinin bir tek kanadının bağımsız hareketi de değildir.
Faşizm, tüm sınıfların işbirliğini savunan ve sınıf mücadelesini reddeden bir sendikal hareket yarattı. Sözümona tüm çıkarlar ulusal birlik içinde kaynaştı.
Faşizmin oluşumu bize göre üç faktöre bağlanabilir; devlete, büyük burjuvaziye, orta katmanlara.
Birinci faktör devlettir: Devlet, faşizmin oluşumundan beri önemli bir rol oynadı. Savaştan hemen sonra devlet aygı tı büyük kriz geçirdi, bu krizin temel sebebi savaşın bitmesin deki olumsuz durum ve terhislerdi. Düşman içerde dfeğil, dışardaydı ve sorunlar askeri değil siyasal arenada çözülme liydi. Bu aşamada savaş sonrası ilk sol hükümet kuruldu, bu hükümet devlet gücünü tekrar tesis etmek için, askeri karak terde bir örgüt olan "kral tugayını" kurdu. Bu örgüt, devlet içinde anayasal temele sahip ikinci orduyu oluşturdu. Devlet aygıtı tamamen faşistlerin hizmetine sunuldu.
Faşistlerin işçi ler tarafından püskürtüldüğü her yerde, devlet müdahale edip faşistlerin kazanmasını sağladı.
"Faşizmin ikinci faktörü, daha önce söylediğim gibi büyük burjuvazidir. Sanayide, banka sisteminde, ticaretteki büyük burjuvazinin, aynı şekilde büyük toprak sahiplerinin, emekçilere karşı saldırılarında onları destekleyecek bir müca dele örgütünün kurulmasında doğal çıkarları vardır."
Ama üçüncü faktör, faşist gücün oluşmasında çok önem li rol oynadı. Bu faktör faşizme kitle tabam sağladı, bunlar savaşm sonuçlarından ve siyasal, iktisadi durumdan memnun olmayan küçük-burjuvalar, tüccarlar, bakkal sahipleri, burju va gençliğin aydın unsurları, terhis edilmiş askerler, subaylar vb. idi. Bu unsurlar faşizme önemli sayıda taraftar sağladılar ve onun askeri olarak örgütlenmesini mümkün kıldılar.
Görüldüğü gibi faşizm, yeni bir siyasal doktrin oluştur mamaktadır, ama o, büyük bir siyasal ve
askeri örgüte, önemli bir basma sahiptir.
Şimdi de faşizmin ideolojisine ve programma geçelim.
"Faşizm, ideoloji ve burjuva siyasetinin geleneksel programı açısından hiçbir yeni şey getirmemiştir. Onun üstünlü ğü ve özgünlüğü, tamamen örgütünden,
disiplininden, hiye rarşisinden oluşmaktadır." Bu askeri görünüşün yamnda faşistlerin önünde
aşılmak zorunda olan bir sorunlar dağı vardır. İktisadi kriz, değişik çıkarlara sahip burjuva
katmanla rın çatışmaları, kapitalist sistemin iktisadi anarşisi.
"Faşizm, tüm birleşik burjuva unsurların karşı-devrimci mücadelesini dsimlendirmektedir, bu yüzden
onun için de mokratik kuramların dağıtılması mutlak zorunluluk değil dir."
"Faşizmde yeni olan, onun burjuva hükümet partisini, örgütlemesidir." Herkesin, burjuvazinin artık yönetemez duruma geldiğini zannettiği durumda faşistler, burjuvazinin örgütlü gücünü oluşturmuşlardır.
Son olaylar.
Söylediğim gibi faşistler devletten büyük yardım gör mektedirler. Hükümet faşist darbe için temeli hazırlamakta dır. Fransız hükümeti bile gizli ödenekten Mussolini’ye yar dım etmiş ve ona kolaylıklar sağlamıştır.
Faşistler şu an 300.000 üyeye sahiptir. Onlar "demokra si"de bile zafere ulaşabileceklerini söylüyorlar.
24 Ekim’de Nepal’de faşistlerin kongresi vardı. Kongre, daha önemli görevler dolayısıyla yarıda dağıldı. 26 Ekim’de faşist bir seferberlik başladı.
Başbakan Facta istifa etmeyeceğim bildirmesine rağ men krala istifasını sundu, Salândra, yeni hükümeti kurmak la görevlendirildi, fakat gelişmelerden dolayı bunu reddetti. Facta, sıkıyönetim ilan etmek istedi, fakat kral bunu onayla madı. Sıkıyönetimin kalkmasından soma Mussolini, Roma’ya yürüdü ve danışıklı döğüş Mussolini’nin yeni hükü meti kurmakla görevlendirilmesiyle bitti. Mussolini, yeni hükümeti kurdu.
"Bizim görüşümüze göre faşizm, iktidarı korumak için tüm yönetici sınıfların hizmetinde olan bir araçtır." İktisadi kriz ortaya çıktığında devlet alışılmış metodlarla iktidarı koruyamamakta, bu yüzden yekpare bir karşı-devrimci örgü te ihtiyaç duymaktadır. Bu örgüt faşizmdir.
Komünist Partisi, faşizmin zaferini, devrimci hareketin bir yenilgisi olarak gördü. Fakat o bugün, faşistlere karşı bir saldırı yürütebilecek durumda değildir. Proletarya, sadece Roma’da savaştı.
Devrimci işçi birlikleri, faşistlerle savaştı lar, bir sürü işçi yaralandı. İkinci gün "kral tugayı” olaya müdahale etti ve işçi mahallelerini işgal etti, işçileri kurşuna dizdi, ayaklanma kanla bastırıldı.
İKP, belki hatalar yaptı, bunun için eleştirilebilir, ama şu an devrimci bir partinin oluşturulması çalışması İçindeyiz. İtalyan Komünistleri tanınmayı talep etme hakkına sahiptir ler.
A.ğ.e., s. 330-350.'
13. OTURUM, SERMAYENİN SALDIRISI ÜZERİNE TARTIŞMALAR
Konuşmacı: HÖRNLE -
Hörnle, birkaç söz de faşizm sorunu ile ilgili diye başla yıp, Komintern’in faşizm sorununu çok ciddi ele alıp, anali ze etmesi gerektiğine değinip, değişik ülkelerdeki faşist görüntülerin sadece birbirlerine paralel değil, aynı zamanda birbirleriyle bağıntılı olduklarına değmiyor.
Devamla Hörnle, Almanya’da iki tip faşist hareket oldu ğunu belirtiyor. Birincisi Bavyera’daki aşırı monarşist kar- şı-devrimcilerin, geniş orta katmanlarla bağlantılı hareketi. İkincisi KuZe/deki işçi grupları, tarım işçileri arasmda örgüt lenen faşist hareket. İki hareketin de deklase olmuş aydınlar tarafmdan yönlendirildiğine dikkat çekiyor.
Devamla Hörnle, daha şimdiden işçilere karşı silahlı sal dırılara başlayan bu örgütlere karşı, proleter savunma örgüt leri kurulmasını öneriyor.
A.g.e., s. 385.
30. OTURUM, İTALYAN SORUNU
Konuşmacı: ZİNOVYEV
Zinovyev, konuşmasının sonunda İtalyan komünistleri nin görevlerini sayarken; birinci görev olarak, birleşik güçler le (Komintern, Sosyalist Parti içindeki, Komintern’in 21 koşulunu kabul eden kesim ile, önceden SP’den ayrılmış komünistlerin birleşmesini karara bağlıyor) reformizmin par çalanmasını, ikinci görev olarak siyasal ve iktisadi alanda faşizme karşı birleşik cephesinin yaratılmasını, üçüncü görev olarak mücadele parolası olarak "işçi hükümeti"nin öne çıka rılmasını, dördüncü görev olarak faşist sendikalara girilip, işçi sınıfının çoğunluğunun komünizme kazanılmasını, beşin ci görev olarak KP’nin faşizme karşı mücadelede öncü rolü..oynaması gerektiğini, altıncı görev olarak birleşik KP’nin yaratJİmasmı sayıyor.
A.g.e., s. 919.
KONGRE BELGELERİ BEŞİNCİ EK: İTALYAN SORUNUNA İLİŞKİN KARAR
Kararda savaştan soma İtalya’daki durumun objektif olarak devrimci olduğu belirtilip, devrimci önderliğin eksik olması yüzünden bu durumdan devrimci bir-şekilde yararlanı lamadığı, bu durumun
daha sonraki faşistlerin zaferinin hazırlayıcısı olduğu belirtiliyor.
Devamla 1921 Livorno Kongresi’iıde merkezcilerin 16.000 reformisti dışlamamak için 58.000 komünistten kop tuğu, bu kongreden sonra Komünistlerin ayrı örgütlendikle ri, ancak Ekim 1922’deki Roma Kongresi’nde reformistlerin SP’den atıldığı ve SP’nin Komintern’e katılma isteğini belirt tiği aktarılıp Komünist Parti ile SP’nin İtalyan Birleşik Komünist Partisi olarak örgütlenmesi karara bağlanıyor.
A.g.e., s. 998
KONGRE BELGELERİ, YEDİNCİ EK: KOMİNTERN’İN TAKTİĞİ ÜZERİNE
Madde 5: Uluslararası faşizm
Bu bölümde, sermayenin iktisadi alandaki saldırısıyla çok sıkı bir bağıntı içinde siyasal alanda da işçilere karşı ulus lararası faşizm ile saldırdığı belirtiliyor.
"Klasik" faşizm olan İtalyan faşizminin karakteristik özelliğinin sadece saldırgan karşı-devrimci, dişlerine kadar silahlı bir mücadele örgütü olmasıyla kalmadığı, bilakis sos yal demagojilerle geniş yığınlar arasmda taban yaratmaya çalıştığı ve kitlelerin huzursuzluğunu böylece kendi yararına kullandığı belirtiliyor. Faşizm tehlikesinin şu an Çekoslovak ya, Macaristan, Balkan ülkeleri, Polonya, Almanya, Avustur ya, Amerika ve hatta Norveç gibi, ülkelerde bile belirdiği belirtiliyor. Faşist hareketlerin değişik biçimlerde Fransa ve İngiltere’de de mümkün olduğu belirtiliyor.
KP’lerin en önemli görevlerinden birinin uluslararası faşizme karşı mücadeleyi örgütlemek ve bu çalışmada illegal çahşma yöntemlerinin öğrenilmesinin mutlak zorunluluk olduğu vurgulanıyor. Faşist örgütlerin, burjuvazinin elindeki son kart olduğu vurgulanıyor.
A.g.e., s. 1011.
